Πώς η Ακτινοβολία του Κινητού Μπορεί να Βλάψει την Υγεία

Ναι, η ακτινοβολία του κινητού μπορεί να βλάψει την υγεία. Μόνο που πιθανώς να μην είναι η ακτινοβολία που έχετε στο νου, και οι επιπτώσεις να είναι αρκετά διαφορετικές και πιο άμεσες από αυτές που φαντάζεστε. Δείτε ποια ακτινοβολία του κινητού θα πρέπει να προσέχετε και πώς μπορείτε να προφυλαχτείτε.

Όπως και στο άρθρο για το αν είναι σωστό να ελέγχουμε ιατρικά συμπτώματα στο Internet, και το αν είναι το WiFi επικίνδυνο, υπενθυμίζουμε πως δεν είμαστε γιατροί, δεν παριστάνουμε τους γιατρούς, και δεν παίζαμε το “γιατρό” στα νιάτα μας.

Παρ' όλα αυτά, όλα τα παρακάτω είναι βασισμένα σε αποδεδειγμένες επιστημονικές αρχές, και όχι προσωπικές απόψεις.

Ποια ακτινοβολία του κινητού πρέπει να προσέχουμε

Όταν μιλάμε για την ακτινοβολία του κινητού, συνήθως σκεπτόμαστε την ασύρματη επικοινωνία της συσκευής με τον πύργο της κινητής τηλεφωνίας, η οποία χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία συχνότητας μεταξύ 800MHz και 2100MHz, ανάλογα με τον πάροχο και το δίκτυο.

Αυτή την ακτινοβολία φοβούνται οι άνθρωποι που δεν θέλουν να εγκαθίστανται κεραίες κινητής τηλεφωνίας κοντά σε σχολεία, χρησιμοποιούν αποκλειστικά hands free για τις κλήσεις τους, ή βάζουν ειδικά αυτοκόλλητα που με κάποιο (μαγικό?) τρόπο υποτίθεται πως εξουδετερώνουν την ακτινοβολία του κινητού.

Τώρα με Negative Ion ΚΑΙ Far Infrared Ray. Τεχνολογία!

Όπως όμως είδαμε στο άρθρο για το αν είναι το WiFi επικίνδυνο, η ακτινοβολία σε αυτές τις συχνότητες δεν έχει καμία από τις επιπτώσεις των επικίνδυνων ακτινοβολιών που ονομάζουμε “ιονίζουσες”, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, οι ακτίνες Χ, και οι ακτίνες Γάμμα.

Την τελευταία δεκαετία διεξάγονται πολλαπλές έρευνες σχετικά με το αν η ακτινοβολία εκπομπής από το κινητό βλάπτει την υγεία μακροπρόθεσμα. Γίνονται επίσης έρευνες για τη θερμική επίδραση της χρήσης του κινητού στους ιστούς του εγκεφάλου, καθώς η θερμοκρασία επηρεάζει σημαντικό αριθμό από πρωτεΐνες.

Καθώς όμως μελετούν μακροπρόθεσμες επιδράσεις, είναι λογικό πως οι έρευνες αυτές χρειάζονται αντίστοιχα μεγάλο χρονικό διάστημα για να καταλήξουν σε αδιαμφισβήτητα συμπεράσματα.

Στον οδηγό αυτό αναφερόμαστε σε μια διαφορετική ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία του κινητού, οι επιπτώσεις της οποίας είναι αποδεδειγμένες εδώ και χρόνια.

Η ακτινοβολία αυτή είναι το φως της οθόνης του κινητού τις βραδινές ώρες. Και μπορεί να βλάψει την υγεία μας με περισσότερους από έναν τρόπους.

Κιρκάδιο ρολόι και κιρκάδιοι ρυθμοί

To 1981, ο Dr. Charles A. Czeisler, που σήμερα είναι διευθυντής στο Division of Sleep Medicine του Harvard Medical School, απέδειξε πως η εναλλαγή φωτός και σκότους επηρεάζει το κιρκάδιο σύστημα στον άνθρωπο.

Ο κιρκάδιος ρυθμός είναι μια οποιαδήποτε βιολογική διαδικασία του οργανισμού η οποία αλλάζει περιοδικά στη διάρκεια ενός 24ώρου.

Τα περισσότερα είδη ζωντανών οργανισμών, από μύκητες και κυανοβακτήρια μέχρι φυτά, ζώα, και τον άνθρωπο, διαθέτουν ένα κιρκάδιο ρολόι. Πρόκειται για ένα εσωτερικό σύστημα του οργανισμού που ρυθμίζει τους διαφορετικούς κιρκάδιους ρυθμούς.

Η κιρκάδια ρυθμικότητα επηρεάζει τον ύπνο, την όρεξη και τη σίτιση, τη θερμοκρασία του σώματος, την εγκεφαλική δραστηριότητα, την παραγωγή ορμονών, την κυτταρική αναγέννηση και άλλες βιολογικές δραστηριότητες.

Το πιο σημαντικό στοιχείο που επηρεάζει το κιρκάδιο σύστημα είναι το ορατό φως. Η πιο συνηθισμένη έντονη διαταραχή του κιρκάδιου συστήματος είναι το Jet lag, που ονομάζεται επίσης και κιρκάδια δυσρυθμία.

Στην περίπτωση του Jet Lag, όταν ταξιδεύουμε με μεγάλη ταχύτητα σε διαφορετική χρονική ζώνη, διαταράσσουμε σε μεγάλο βαθμό τον κύκλο ημέρας-νύχτας που περιμένει φυσιολογικά το σώμα.

Μέχρι να προσαρμοστούμε στο νέο κύκλο ημέρας-νύχτας μπορεί να έχουμε αϋπνίες, προβλήματα πέψης, μειωμένη συγκέντρωση, αυξημένη κόπωση, πονοκεφάλους, να είμαστε οξύθυμοι, και άλλα συμπτώματα.

Σεροτονίνη και Μελατονίνη

Περαιτέρω έρευνες από τον Czeisler και άλλους επιστήμονες απέδειξαν πως η έκθεση στο φως επηρεάζει την παραγωγή της σεροτονίνης και της μελατονίνης.

Και οι δύο αυτές ουσίες είναι νευροδιαβιβαστές, βιοχημικές ενώσεις που χρησιμοποιούνται στη μεταβίβαση πληροφοριών ανάμεσα στα κύτταρα του νευρικού συστήματος (νευρώνες).

Η σεροτονίνη έχει αυξημένη παραγωγή όταν ο άνθρωπος εκτίθεται σε έντονο φως, και ενισχύει τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης στον οργανισμό εμπλέκονται στην εμφάνιση κατάθλιψης. Ταυτόχρονα, όμως, η υψηλή συγκέντρωση σεροτονίνης οδηγεί σε νευρικότητα.

Η μελατονίνη, αντίθετα, παράγεται όταν ο οργανισμός βρίσκεται στο σκοτάδι, με τα υψηλότερα επίπεδα να μετρώνται μετά τα μεσάνυχτα και μέχρι το πρωί.

Η μελατονίνη είναι σημαντική για τη ρύθμιση του ύπνου, και η έλλειψή της συνδέεται με αϋπνίες και άλλες διαταραχές. Παράλληλα, είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό για την απορρόφηση των ελεύθερων ριζών, δύο φορές πιο δραστικό από την βιταμίνη Ε. Αλληλεπιδρά επίσης με το ανοσοποιητικό σύστημα, με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

Επιπλέον έχει μελετηθεί η θετική επίδραση της μελατονίνης σε πολλαπλά θέματα υγείας, από αϋπνία και διαταραχές ύπνου, πονοκεφάλους και ημικρανίες, και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, μέχρι ανοσολογικές διαταραχές, καρδιαγγειακές ασθένειες, και τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Πώς το τεχνητό φως επηρεάζει την υγεία

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως ο άνθρωπος, ως Homo Sapiens, έζησε και εξελίχθηκε για δεκάδες χιλιάδες χρόνια με πολύ διαφορετικό φωτισμό από αυτόν τον οποίο έχουμε σήμερα.

Το κιρκάδιο ρολόι στο ανθρώπινο σώμα ρυθμίζεται με βάση το φως και το σκοτάδι και περιμένει ένα φυσιολογικό κύκλο ημέρας και νύχτας.

Το πρωί παράγει περισσότερη σεροτονίνη, που βοηθά να ανταπεξέλθουμε στις ανάγκες της ημέρας. Καθώς βραδιάζει, αυξάνεται η παραγωγή της μελατονίνης, η οποία προετοιμάζει το σώμα για έναν ξεκούραστο ύπνο, και βοηθάει με την απορρόφηση των ελεύθερων ριζών και την υποστήριξη του ανοσοποιητικού.

Το πρόβλημα είναι πως ο τεχνητός φωτισμός, παρ' ότι δεν έχει την ισχύ του ήλιου, είναι ικανός να επηρεάσει τους κιρκάδιους ρυθμούς του οργανισμού και την παραγωγή σεροτονίνης και μελατονίνης.

Η έκθεση σε έντονο τεχνητό φωτισμό παρατείνει την παραγωγή σεροτονίνης ακόμα και στις νυχτερινές ώρες, που μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σε υπερένταση.

Ταυτόχρονα, η παρουσία φωτός μειώνει ή ακόμη και μπλοκάρει εντελώς την παραγωγή μελατονίνης. Σε συνδυασμό με την υπερένταση, μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνίες ή άλλες διαταραχές του ύπνου, όπως και συμπτώματα παρόμοια με αυτά που συναντάμε στο jet lag: κόπωση, πονοκεφάλους, μειωμένη συγκέντρωση, διαταραχές στην πέψη κλπ.

Μάλιστα, μια σειρά από έρευνες των τελευταίων χρόνων συνδέουν τις χώρες με εκτεταμένη έκθεση σε τεχνητό φως τη νύχτα (Light at Night, LAN) με αύξηση στα κρούσματα καρκίνου του μαστού, ο οποίος βασίζει την ανάπτυξή του σε συγκεκριμένες ορμόνες. Άλλα είδη καρκίνου, που δεν βασίζονται σε ορμόνες (πνεύμονα, παχέος εντέρου, λάρυγγα, ήπατος) δεν έδειξαν κάποια αντιστοιχία με το τεχνητό φως.

Το κόκκινο και το μπλε φως

Το τεχνητό φως τη νύχτα δεν εφευρέθηκε μαζί με τα κινητά, τους υπολογιστές, ή τις τηλεοράσεις. Το τεχνητό ηλεκτρικό φως στα σπίτια χρησιμοποιείται εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα, και χρησιμοποιούμε τη φωτιά για φωτισμό εδώ και χιλιετίες.

Όπως αποδεικνύεται, όμως, το χρώμα του φωτός παίζει μεγάλο ρόλο στο πώς επηρεάζεται το κιρκάδιο ρολόι στον οργανισμό.

Μεταξύ του 1995 και του 2001, 72 υγιείς άνδρες και γυναίκες συμμετείχαν σε περισσότερα από 700 πειράματα που απέδειξαν πως συγκεκριμένα το μπλε φως επηρεάζει σημαντικά περισσότερο την παραγωγή μελατονίνης

Ενώ λοιπόν οι λυχνίες και οι παλαιότεροι ηλεκτρικοί λαμπτήρες είχαν φως στο φάσμα του κίτρινου, όλα πρακτικά τα σύγχρονα ηλεκτρονικά (τηλεοράσεις, μόνιτορ, οθόνες laptop, κινητά) εκπέμπουν φως που είναι ξεκάθαρα στο φάσμα του μπλε.

Γιατί ξεχωρίζουμε τη φωτεινή ακτινοβολία του κινητού?

Εφόσον όλες οι σύγχρονες συσκευές και gadget εκπέμπουν μπλε φως, για ποιο λόγο εστιάσαμε τον οδηγό κυρίως στην φωτεινή ακτινοβολία του κινητού?

Η απάντηση είναι πως το κινητό είναι πολύ πιο συνηθισμένο να το έχουμε μαζί μας στο κρεβάτι, και να είναι η τελευταία οθόνη που θα δούμε πριν κοιμηθούμε. Επίσης, λόγω της μικρής του οθόνης, και της μικρής απόστασης που το κρατάμε από το πρόσωπό μας, καταλήγει να έχει πιο έντονο και συγκεντρωμένο φωτισμό σε σχέση πχ με μια τηλεόραση στον απέναντι τοίχο.

Τι μπορούμε να κάνουμε για τον τεχνητό φωτισμό?

Το πρώτο και πιο σημαντικό είναι να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας. Στον οδηγό για το WiFi είδαμε πως σε τουλάχιστον ένα πείραμα η ανησυχία μήπως το WiFi είναι επικίνδυνο κατέληξε να δημιουργεί συμπτώματα από το πουθενά, ακόμα και όταν δεν υπήρχε κανένα δίκτυο.

Με άλλα λόγια, αν αρχίσουμε να χάνουμε τον ύπνο μας λόγω άγχους για τον τεχνητό φωτισμό, μόνο χαμένοι βγαίνουμε.

Από εκεί και μετά, οι λύσεις είναι μεν απλές, αλλά δεν είναι εύκολες.

Ναι, μετά από μια κουραστική μέρα, είναι ωραία να βλέπουμε τηλεόραση, να παίζουμε παιχνίδια στον υπολογιστή, να χαζεύουμε στο Internet με το tablet, ή να στέλνουμε μηνύματα στο κινητό. Αν δεν είχε πλάκα, δεν θα το κάναμε μέχρι μετά τα μεσάνυχτα.

Αν όμως έχουμε ήδη προβλήματα με τον ύπνο μας, αν έχουμε πονοκεφάλους, ατονία, δυσκολία στη συγκέντρωση, και άλλα σχετικά συμπτώματα, αυτές οι αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την ποιότητα του ύπνου μας και την ποιότητα ζωής μας.

Το ιδανικό θα ήταν να κλείσουμε οποιαδήποτε οθόνη τουλάχιστον για δύο ώρες πριν κοιμηθούμε. Το αν αυτό είναι εφικτό, εξαρτάται από τον καθένα από εμάς προσωπικά. Αν μας αρέσει το διάβασμα – από φυσικά μέσα, βιβλία και περιοδικά, όχι e-readers – και βάλουμε στο πορτατίφ μια λάμπα με “ζεστό” φως (γύρω στα 2700Κ) είναι μία καλή εναλλακτική.

Αν μας είναι πολύ δύσκολο να κλείσουμε τις οθόνες, μπορούμε τουλάχιστον να περιορίσουμε το μπλε φως σε κινητά, tablets, και υπολογιστές.

Εφαρμογές όπως το F.lux αλλάζουν το φωτισμό της οθόνης στον υπολογιστή ώστε να είναι περισσότερο προς το κόκκινο παρά προς το μπλε.

Αυτό βέβαια θα επηρεάσει όλα τα χρώματα επί της οθόνης, αν όμως δεν κάνουμε φωτογραφική εργασία και απλά διαβάζουμε στο Internet ή στέλνουμε μηνύματα, δεν θα μας κάνει μεγάλη διαφορά.

Το F.lux είναι επίσης διαθέσιμο για iOS με Jailbreak και Android με Root. Σε επόμενο οδηγό θα δούμε αναλυτικά πώς να εγκαταστήσουμε το F.lux οι άλλες σχετικές εφαρμογές στις συσκευές μας, όπως το Twilight και το Lux.

Αντίστοιχα πολλές σύγχρονες τηλεοράσεις έχουν προεπιλογές ρυθμίσεων για χαμηλότερη θερμοκρασία λευκού ή το γενικότερο color tone, τις οποίες προεπιλογές μπορούμε να αλλάξουμε σχετικά εύκολα μέσα από το μενού.

Εσείς τι σκοπεύετε να κάνετε για την ακτινοβολία του κινητού και των άλλων gadget?

Έχετε παρατηρήσει συμπτώματα που θα μπορούσαν να εξηγηθούν από την έλλειψη μελατονίνης? Σκέφτεστε έστω δοκιμαστικά να μειώσετε τη χρήση οθονών τις νυχτερινές ώρες, ή έστω να αλλάξετε το χρώμα της οθόνης? Προτιμάτε το μαρτύριο της σταγόνας παρά να πάτε στο κρεβάτι χωρίς το κινητό? Γράψτε μας στα σχόλια.