Όταν ένας χρήστης χάσει τα αρχεία στον υπολογιστή του, δεν είναι ατυχία. Είναι άγνοια ή/και απρονοησία. Επειδή ορισμένα αρχεία είναι αναντικατάστατα και η ανάκτηση δεδομένων μπορεί να αποδειχτεί πανάκριβη – χωρίς εγγύηση αποτελεσματικότητας – στον οδηγό θα δούμε πώς θα έχουμε την απόλυτη ασφάλεια δεδομένων, ό,τι κι αν συμβεί.
Προτάσεις συνεργασίας
Τα νέα άρθρα του PCsteps
Γίνε VIP μέλος στο PCSteps
Θυμάστε στο άρθρο για την ηλεκτρονική ασφάλεια, που αναφέραμε, μεταξύ άλλων, πως “Αυτοί που βάζουν μια σπασμένη σουίτα Internet Security είναι το απαύγασμα της ηλιθιότητας”?
Αυτός είναι ένας από εκείνους τους οδηγούς στους οποίους πετάμε την Political Correctness από το παράθυρο, επειδή το μόνο PC που αξίζει είναι το Personal Computer, και η ασφάλεια δεδομένων είναι πολύ σημαντικότερη από ευγένειες και ευφημισμούς.
Όποιος πιστεύει πως τα προηγούμενα μπορούνε να τον επροσβάλλουνε, να πηδήξει αυτό το άρθρο.
Ο σκληρός δίσκος, κάθε λεπτό που λειτουργεί, πεθαίνει
Αν ο υπολογιστής μας έχει μόνο ένα σκληρό δίσκο, και έχουμε εκεί όλα μας τα αρχεία, το ερώτημα δεν είναι αν θα χάσουμε τα δεδομένα μας, αλλά το πότε.
Όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε πως ο σκληρός δίσκος έχει περιορισμένη διάρκεια ζωής.
Αυτό που οι περισσότεροι χρήστες αγνοούν είναι πως πολύ συχνά ο σκληρός δίσκος δεν δίνει καμία απολύτως ένδειξη πως είναι στα τελευταία του. Δεν κάνει περίεργους ήχους. Δεν βγάζει σφάλματα στα Windows. Δεν εμφανίζει κάποιο μήνυμα.
Είναι σαν το εγκεφαλικό ανεύρυσμα. Τη μία στιγμή ο δίσκος λειτουργεί κανονικά, σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Το επόμενο λεπτό, παγώνουν τα Windows, πετάει ο υπολογιστής μπλε οθόνη, στην επανεκκίνηση μας υποδέχεται αυτό…
…και όλες μας οι φωτογραφίες, όλη μας τα αρχεία word, excel, και powerpoint, όλη μας η μουσική και οι ταινίες που ίσως μαζεύαμε εδώ και χρόνια, έχουν χαθεί, ίσως και οριστικά. Σαν να μην υπήρξαν ποτέ.
Σε αυτές τις περιπτώσεις που ο δίσκος δεν αναγνωρίζεται καθόλου από το BIOS, το μοτέρ του δεν ξεκινάει, ή βγάζει έναν ήχο σαν να “χτυπάει”, κανένα πρόγραμμα ανάκτησης δεδομένων δεν μπορεί να μας βοηθήσει.
Η μόνη λύση είναι η επαγγελματική ανάκτηση δεδομένων, η οποία είναι πανάκριβη – τιμές όπως 600 και 700 ευρώ δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες – και δεν υπάρχει καμία εγγύηση πως θα ανακτηθούν όλα τα δεδομένα, άθικτα.
Η διαφορά δίσκου και διαμερίσματος δίσκου
Αρκετοί χρήστες που είναι σχετικά αρχάριοι στους υπολογιστές δεν γνωρίζουν τη διαφορά που έχει ένας δεύτερος δίσκος και ένα δεύτερο διαμέρισμα δίσκου (partition) στο δίσκο.
Το διαμέρισμα δίσκου ουσιαστικά είναι ένας εικονικός διαχωρισμός του δίσκου σε δύο ή περισσότερα κομμάτια.
Όμως, και τα δύο κομμάτια δεν παύουν να είναι μέρος του ίδιου δίσκου. Αυτό σημαίνει πως αν ο δίσκος χαλάσει, τα δεδομένα όλων των partitions θα χαθούν.
Ένας εύκολος τρόπος να ελέγξουμε αν έχουμε δύο δίσκους ή έναν χωρισμένο σε δύο partition, σε περίπτωση που δεν το γνωρίζουμε, είναι μέσα από τη διαχείριση δίσκων των Windows.
Σε τι χρησιμεύουν τότε τα partitions?
Αν στο C: έχουμε μόνο τα Windows και τα προγράμματα και στο δεύτερο partition έχουμε μόνο τα προσωπικά μας αρχεία, έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε format μόνο στο partition των Windows
Έτσι, αν πάθουν κάτι τα Windows, μπορούμε να κάνουμε επανεγκατάσταση, με τα αρχεία να είναι ασφαλή στο δεύτερο partition.
Το θανάσιμο σφάλμα του εξωτερικού δίσκου
Εκεί που οι χρήστες είναι πραγματικά άξιοι της μοίρας τους όσον αφορά την ασφάλεια δεδομένων, είναι όταν έχουν μοναδικά αρχεία σε έναν εξωτερικό σκληρό δίσκο, και πουθενά αλλού.
Δεν χρειάζεται πολύ. Καμιά φορά αρκεί ο εξωτερικός δίσκος να πέσει από ένα ύψος λίγων εκατοστών, ή ακόμη και να μην τον ακουμπήσουμε στο γραφείο όσο απαλά έπρεπε, για να μην ξανανάψει ποτέ.
Ακόμα και χωρίς να πέσει, όμως, είναι συχνό το φαινόμενο να τον συνδέσουμε στα Windows και να μας εμφανιστεί αυτό το μήνυμα:
Για να το πούμε απλά, αν μεταφέρετε αρχεία από το δίσκο του υπολογιστή για να είναι μόνο στον εξωτερικό σκληρό δίσκο, καλύτερα να τα σβήσετε χειροκίνητα. Τουλάχιστον έτσι θα ξέρετε το λόγο που χάθηκαν, και θα γλιτώσετε την μελλοντική απογοήτευση.
Βλέπετε, οι εξωτερικοί σκληροί δίσκοι, από την ίδια τους τη φύση και την ευαισθησία τους, σε καμία περίπτωση δεν είναι κατάλληλοι για μακροχρόνια αποθήκευση δεδομένων.
Η μόνη τους πραγματική χρησιμότητα είναι για το backup δεδομένων: να περιέχουν αντίγραφα ασφαλείας αρχείων που υπάρχουν ήδη σε τουλάχιστον ένα δίσκο.
Ο απλός κανόνας των τριών για την ασφάλεια δεδομένων
Η μόνη αρχή που είναι αρκετή για την απόλυτη ασφάλεια δεδομένων, είναι ο απλός κανόνας των τριών:
Δεδομένα που δεν θέλουμε να χάσουμε, τα έχουμε ανά πάσα στιγμή αποθηκευμένα σε τουλάχιστον τρία μέρη.
Να τονίσουμε πως όταν αναφερόμαστε σε τρία μέρη, δεν εννοούμε σε τρεις εσωτερικούς δίσκους.
Το να έχουμε τρεις σκληρούς δίσκους στον υπολογιστή με αντίγραφα των αρχείων, δεν θα μας βοηθήσει σε τίποτα αν το τροφοδοτικό αποφασίσει να καεί και να τους πάρει όλους μαζί του.
Αν μάλιστα έχουμε κανένα φτηνιάρικο, ξεφτιλισμένο τροφοδοτικό – ξέρετε, από εκείνα που κοστίζουν 25 ευρώ και είναι δήθεν 600watt – έχουν υπάρξει περιπτώσεις που τροφοδοτικά έχουν καεί πολύ πιο κυριολεκτικά.
Όταν λέμε να έχουμε τα δεδομένα σε τρία μέρη, εννοούμε τρεις εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους τοποθεσίες.
Το ιδανικό σενάριο είναι να έχουμε τα ίδια δεδομένα στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή, σε έναν εξωτερικό σκληρό δίσκο που τον έχουμε αποσυνδεδεμένο όταν δεν τον χρησιμοποιούμε, και σε backup στο Internet.
Το να έχουμε αποσυνδεδεμένο τον εξωτερικό δίσκο είναι σημαντικό για δύο λόγους. Αφενός αποφεύγουμε τον κίνδυνο κάποιο ηλεκτρικό πρόβλημα στη μητρική ή ακόμη και μια πτώση κεραυνού να τον κάψει μέσω του USB.
Ο κυριότερος κίνδυνος, όμως, είναι το να κολλήσουμε ένα ransomware τύπου Cryptolocker, που θα κρυπτογραφήσει όλα τα αρχεία στον υπολογιστή και στους συνδεδεμένους εξωτερικούς δίσκους, ζητώντας να πληρώσουμε για την αποκρυπτογράφηση.
Μπορεί το ίδιο το Cryptolocker να εξαρθρώθηκε και να είναι δυνατή η αποκρυπτογράφηση των αρχείων, όμως υπάρχουν άλλα ransomware που αξιοποιούν την ίδια μέθοδο κρυπτογράφησης, για τα οποία προς το παρόν δεν υπάρχει καμία λύση.
Η ιδανική μέθοδος backup: Συγχρονισμός αρχείων
Ένα πρόβλημα που εισάγει ο κανόνας των τριών για την ασφάλεια δεδομένων είναι το πώς να βεβαιωθούμε πως έχουμε την τελευταία έκδοση του εκάστοτε αρχείου και στα τρία μέρη.
Αν χαθούν τα δεδομένα σε ένα δίσκο, το τελευταίο που θέλουμε είναι να διαπιστώσουμε πως τα αρχεία στο backup είναι “μπαγιάτικα”, παλαιότερες εκδόσεις που κανείς δεν ξέρει πόσες αλλαγές έχουν δεχτεί.
Η καλύτερη μέθοδος για να το αποφύγουμε αυτό, είναι να χρησιμοποιήσουμε ένα πρόγραμμα για τον συγχρονισμό αρχείων και φακέλων.
Τα προγράμματα αυτού του τύπου συγκρίνουν μεταξύ τους τα αρχεία για να δουν ποια έχουν υποστεί αλλαγές, και αντιγράφουν μόνο αυτά, επιταχύνοντας σημαντικά το backup μετά την πρώτη φορά.
Μάλιστα, υπάρχουν προγράμματα που μπορούν να αναλάβουν το συγχρονισμό αρχείων και ανάμεσα σε διαφορετικούς δίσκους, αλλά και σε διαφορετικές υπηρεσίες στο Internet, για ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια.
Ποια αρχεία είναι αναλώσιμα
Μια σημαντική απόφαση για την ασφάλεια δεδομένων είναι να ξεκαθαρίσουμε στον υπολογιστή μας ποια αρχεία είναι αναντικατάστατα και ποια είναι αναλώσιμα.
Δεν έχουν την ίδια βαρύτητα πχ οι φωτογραφίες από ένα μέρος στο οποίο δεν πρόκειται να ξαναπάμε, και η ταινία που κατεβάσαμε την περασμένη εβδομάδα.
Ούτε είναι το ίδιο σημαντική η πλήρης δισκογραφία των Beatles σε .mp3 με το εκπαιδευτικό Powerpoint των 800slides στο οποίο παιδευόμασταν ένα μήνα για τη δουλειά.
Είναι σημαντικός αυτός ο διαχωρισμός, γιατί το να κρατήσουμε backup στο Internet προϋποθέτει να τα κάνουμε upload τα αρχεία. Και ενώ μια μέση aDSL μπορεί να κατεβάσει με 1-1,5MB/s, το upload στην καλύτερη περίπτωση θα είναι 90-100KB/s.
Αυτό σημαίνει πως αν μια ταινία των 2GB έκανε 23 περίπου λεπτά να κατέβει, για να την ανεβάσουμε το backup θα χρειαστούν 6 ώρες και 19 λεπτά.
Μάλιστα όσο ανεβάζουμε, θα υποφέρει η πλοήγησή μας στο Internet, επειδή θα πιάνουμε όλο το upstream bandwidth με το upload.
Διαχωρίζοντας τα σημαντικά αρχεία από τα αρχεία που δεν έγινε και τίποτα αν χαθούν, εξοικονομούμε χώρο και χρόνο.
Χρειάζεται RAID σε οικιακό επίπεδο?
Μία από τις πιο δημοφιλείς μεθόδους για την ασφάλεια δεδομένων σε επίπεδο server, που είναι θεωρητικά διαθέσιμη και σε οικιακό επίπεδο, είναι οι συστοιχίες RAID δίσκων (Redundant Array of Independend Disks, πλεονάζουσα συστοιχία ανεξάρτητων δίσκων).
Το RAID είναι μια μέθοδος με την οποία πολλαπλοί δίσκοι εμφανίζονται στο σύστημα σαν ένας, και ανάλογα με το είδος του RAID μπορούμε να έχουμε αυξημένη ασφάλεια δεδομένων ή/και ταχύτητα ανάγνωσης και εγγραφής.
Υπάρχουν αρκετές μορφές RAID, τις οποίες θα καλύψουμε αναλυτικά σε ξεχωριστό οδηγό.
Οι περισσότερες σύγχρονες μητρικές μας επιτρέπουν να στήσουμε RAID 1 ή RAID 5, με δύο ή τρεις δίσκους αντίστοιχα, και να έχουμε απόλυτη ασφάλεια δεδομένων ακόμη και αν καεί ο ένας δίσκος, θυσιάζοντας όμως τη χωρητικότητα ενός δίσκου.
Ενώ το RAID είναι καλή ιδέα για την ασφάλεια δεδομένων, έχει την αδυναμία που προαναφέραμε, σε περίπτωση που κάποιο ηλεκτρικό πρόβλημα κάψει τους δίσκους στον υπολογιστή.
Συμφέρει λοιπόν περισσότερο το να έχουμε έναν εξωτερικό δίσκο και να συγχρονίζουμε τα αρχεία, παρά να αγοράσουμε επιπλέον δίσκους για RAID.
Ποια είναι η δική σας σχέση με την ασφάλεια δεδομένων?
Ανήκετε στους χρήστες που έχουν σταθεί τυχεροί, και δεν έχασαν ποτέ σημαντικά δεδομένα, μέχρι στιγμής τουλάχιστον?
Είστε στην κατηγορία που την πάθατε, και μετά μάθατε?
Είστε τόσο παρανοϊκοί με την ασφάλεια δεδομένων, που σκέφτεστε να στήσετε RAID 15 ή RAID 51 ώστε να είναι ασφαλή τα δεδομένα ακόμη και αν καούν τρεις δίσκοι ταυτόχρονα?
Γράψτε μας στα σχόλια ποια είναι η δική σας λύση για την ασφάλεια δεδομένων.
