Αλλαγή Μητρικής Και Socket Στην Αναβάθμιση Επεξεργαστή

Πότε ήταν η τελευταία φορά που αναβαθμίσατε τον επεξεργαστή σας; Μόνο τον επεξεργαστή σας. Λογικά, χρειάστηκε να αναβαθμίσετε μαζί και τη μητρική σας, γιατί ο επεξεργαστής δεν ταίριαζε στο socket της. Σε αυτόν τον οδηγό θα δούμε τι είναι το socket και το chipset, και γιατί οι εταιρείες αλλάζουν τακτικά socket, με αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε και αλλαγή μητρικής μαζί με την αναβάθμιση του επεξεργαστή.

Αν ενδιαφέρεστε για την αγορά μητρικής, δείτε τον οδηγό μας:

Αγορά Μητρικής: Πώς να Επιλέξω την Κατάλληλη Motherboard

Η μητρική κάρτα είναι το πιο περίπλοκο εξάρτημα του υπολογιστή. Η αγορά μητρικής μπερδεύει αρκετούς χρήστες. Κάποιοι παίρνουν την πιο φτηνιάρικη. Άλλοι δίνουν στην αγορά…

Socket και συμβατότητα

Αν συναρμολογήσατε ποτέ μόνοι σας τον υπολογιστή σας, θα ξέρετε ότι δεν μπορούμε απλά να βάλουμε στην τύχη ό,τι hardware θέλουμε μέσα στον υπολογιστή. Θα πρέπει να τηρήσουμε κάποιους κανόνες συμβατότητας.

Ο πιο σημαντικός απ’ αυτούς αφορά τη συμβατότητα μεταξύ μητρικής και επεξεργαστή. Πριν αναβαθμίσουμε, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας το λεγόμενο socket.

Το socket είναι με λίγα λόγια ο μηχανισμός που κρατάει τον επεξεργαστή επάνω στη μητρική. Συνήθως, το socket διαθέτει μια πληθώρα από πινάκια, τα οποία συνδέονται στον επεξεργαστή μας.

Αν τα πινάκια βρίσκονται στον επεξεργαστή, τότε το socket θα αποτελείται από τρύπες στα αντίστοιχα σημεία. Προφανώς λοιπόν, η μητρική πρέπει να έχει το σωστό socket για να μπορεί να κουμπώσει επάνω ο επεξεργαστής.

Ένα εύλογο ερώτημα είναι, γιατί οι εταιρείες – και πιο συγκεκριμένα η Intel και η AMD – δεν κρατάνε το ίδιο socket; Έτσι θα μπορούσαμε κι εμείς να κρατήσουμε την ίδια μητρική μέχρι να λιώσει, και θα αλλάζαμε μόνο επεξεργαστές.

Ας εξετάσουμε πρώτα την περίπτωση της Intel, που λαμβάνει και το περισσότερα αρνητικά σχόλια για τις “συχνές” αλλαγές socket.

Intel LGA sockets

Μέχρι το 2003, η Intel χρησιμοποιούσε επεξεργαστές με πινάκια στο κάτω μέρος. Οπότε, όπως είπαμε, τα socket της είχαν τρύπες που ταιριάζουν σε αυτά τα πινάκια.

Το 2004 η εταιρεία ξεκίνησε να χρησιμοποιεί ένα διαφορετικό σύστημα τοποθέτησης, το οποίο ονόμασε Land Grid Array – ή LGA για συντομία.

Στο LGA πλέον τα πινάκια βρίσκονται στο socket της μητρικής, ενώ στο κάτω μέρος του επεξεργαστή υπάρχουν ηλεκτρικές επαφές για να ακουμπάνε σ’ αυτά τα πινάκια.

Κάθε socket έχει έναν συγκεκριμένο αριθμό στο όνομά του, ο οποίος αριθμός σηματοδοτεί το πόσα πινάκια διαθέτει, και κατά συνέπεια δείχνει και τη συμβατότητα με τους αντίστοιχους επεξεργαστές.

Υπόψιν, αυτός ο αριθμός δεν έχει καμία σχέση με το πόσο καλή είναι η μητρική. Είναι από τις λίγες περιπτώσεις που το μεγαλύτερο, δεν σημαίνει αυτομάτως και καλύτερο ή νεότερο.

Οπότε, πόσα socket έχει βγάλει η Intel από το 2004 και μετά;

Πέντε. Πέντε socket μέσα σε 15 χρόνια. Δεν ακούγονται και τόσα πολλά, σωστά; Φυσικά, μιλάμε για την κατηγορία των οικιακών υπολογιστών. Δεν θα αναφερθούμε σε επεξεργαστές Xeon και HEDT πλατφόρμες.

Και πάλι όμως, γιατί άλλαζαν το socket σχεδόν κάθε δύο ή τρία χρόνια; Γιατί έπρεπε να πάνε απ’ το 1150 στο 1151, για παράδειγμα; Από τον αριθμό καταλαβαίνουμε ότι η διαφορά τους είναι ένα pin.

Ήταν τόσο σημαντικό αυτό το pin, που έπρεπε να αλλάξει ολόκληρο το socket; Δεν μπορούσαν να σχεδιάσουν τους νέους επεξεργαστές έτσι ώστε να ταιριάζουν στο 1150 socket;

Μήπως πολύ απλά ήθελαν να μας αναγκάσουν να αλλάξουμε και μητρική μαζί με τον επεξεργαστή μας για να βγάλουν περισσότερα χρήματα;

Πρώτα απ’ όλα, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι πολλά από αυτά τα pins είναι ground pins, που σημαίνει ότι δεν χρησιμεύουν σε τίποτα. Υπάρχουν απλά για να υπάρχουν. Οπότε ναι, η Intel θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει 1150 πινάκια αντί για 1151, και να κρατήσει το ίδιο socket.

Ωστόσο, ακόμα κι αν ένας νέος επεξεργαστής χρειάζεται ίδιο αριθμό pin με κάποιον παλιότερο, αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι θα είναι συμβατός με την παλιά μητρική. Το πιθανότερο είναι ότι θα έχει διαφορετική αρχιτεκτονική, διαφορετικές τεχνολογίες, και γενικά, διαφορετική εσωτερική δομή.

Πίσω στο 2005, όταν η Intel κυκλοφόρησε το LGA 775 για τους πρώτους διπύρηνους επεξεργαστές της, κράτησε το ίδιο socket που είχαν και οι Pentium 4 επεξεργαστές.

Ωστόσο, οι διπύρηνοι δεν λειτουργούσαν στις μητρικές των Pentium 4, και αυτό είχε προκαλέσει τρομερό μπέρδεμα στους χρήστες.

Για την ακρίβεια, οι άνθρωποι αγόραζαν νέους επεξεργαστές για αναβάθμιση, υποθέτοντας ότι αφού μιλάμε για το ίδιο socket και τον ίδιο αριθμό από pins, τότε προφανώς δεν χρειάζεται αλλαγή μητρικής.

Έλα όμως που δεν ήταν έτσι. Φαντάζεστε τι προβλήματα προκάλεσε αυτή η τακτική σε όσους αγόρασαν νέους επεξεργαστές, και πήγαν και τους έβαλαν στις παλιές μητρικές τους;

Από τότε η Intel αποφάσισε να αλλάζει τον αριθμό των pin, ώστε να αποτρέψει αυτό το μπέρδεμα στους χρήστες.

Γι’ αυτό λοιπόν πήγε απ’ το 1150 στο 1151. Όχι επειδή χρειαζόταν ένα έξτρα πινάκι, αλλά γιατί οι νέοι επεξεργαστές ούτως ή άλλως δεν ήταν συμβατοί με τις 1150 μητρικές.

Και γιατί δεν ήταν συμβατοί και χρειαζόταν αλλαγή μητρικής; Γιατί είχαν νεότερα χαρακτηριστικά, διαφορετικό σύστημα παροχής ενέργειας, και γενικά βελτιώσεις που δεν ήταν δυνατόν να λειτουργήσουν αλλιώς.

AMD sockets

Απ’ την πλευρά της, η AMD τοποθετεί τα pins στους επεξεργαστές, οπότε τα socket έχουν τις τρύπες που λέγαμε πιο πριν. Και πόσες φορές άλλαξε socket η AMD από το 2003;

Οκτώ, αν και κάποια από αυτά είναι συμβατά με προηγούμενα socket, κάποια βγήκαν για επεξεργαστές άλλης κατηγορίας, και πάει λέγοντας.

Γενικά, η AMD έχει μια πιο χαλαρή τακτική όσον αφορά την αλλαγή μητρικής και socket.

Σίγουρα δεν μπορούμε να συγκρίνουμε άμεσα τις δύο εταιρείες. Η AMD δεν είχε κυκλοφορήσει κάποια νέα γενιά επεξεργαστών για το προηγούμενο socket της. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παραμείνει νεκρό για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια.

Το γεγονός, λοιπόν, ότι το AM3+ socket βγήκε το 2011, και το σημερινό AM4 βγήκε έξι χρόνια μετά, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι όλο αυτό το διάστημα το AM3+ υποστηριζόταν ενεργά από την εταιρεία.

Εδώ είναι που μπερδεύονται οι περισσότεροι χρήστες. Θεωρούν ότι η Intel αλλάζει τα socket σαν τα πουκάμισα, σε αντίθεση με την AMD, που τα κρατάει για μεγαλύτερο διάστημα.

Για να μπορέσουμε όμως να καταλάβουμε περισσότερα, θα πρέπει να δούμε και τον ορισμό ενός chipset.

Τι είναι το chipset;

Κάθε μητρική έχει και το δικό της chipset. Το chipset είναι αυτό που λέει η λέξη: ένα σετ από τσιπάκια πάνω στη μητρική.

Τα chipset είναι υπεύθυνα για την επικοινωνία του επεξεργαστή με το υπόλοιπο hardware. Με άλλα λόγια, διαχειρίζεται τη “ροή” των δεδομένων και καθορίζει τους τύπους σύνδεσης μεταξύ του επεξεργαστή και των περιφερειακών.

Συνήθως, μαζί με κάθε γενιά επεξεργαστών, βγαίνει και ένα νέο chipset, ακόμα κι αν το socket παραμείνει ίδιο.

Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι νέοι επεξεργαστές μπορούν να εγκατασταθούν και στα παλιότερα chipset του ίδιου socket. Αρκεί να βγάλει κάποιο BIOS update ο κατασκευαστής της μητρικής μας.

Ας πάρουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα. Η AMD με την πρώτη γενιά Ryzen και το AM4 socket, είχε κυκλοφορήσει το 300-series chipset. Τώρα με τους ανανεωμένους Ryzen+ βγήκε το 400-series chipset.

Οι μητρικές με chipset 300-series χρειάζονται απλώς ένα BIOS update για να δεχθούν τους νέους Ryzen. Αντίστοιχα, το 400-series chipset υποστηρίζει και την πρώτη γενιά επεξεργαστών.

Μάλιστα, η AMD δήλωσε ότι το ΑΜ4 socket θα υποστηριχθεί με νέους επεξεργαστές μέχρι και το 2020.

Οπότε, φανταζόμαστε ότι θα συνεχίσουν να βγαίνουν νέα chipset με βελτιωμένα χαρακτηριστικά. Όμως κάθε νέος επεξεργαστής θα μπορεί να μπει και στα προηγούμενα chipset του socket.

Κάτι αντίστοιχο ίσχυε και από την πλευρά της Intel. Για παράδειγμα, για το 1151 socket που βγήκε στην αγορά το 2015, κυκλοφόρησαν τα chipset της σειράς 100 για τους επεξεργαστές Skylake.

Την επόμενη χρονιά είδαμε τους Kaby Lake, μαζί με νέο chipset 200-series. Μπορούσαμε όμως να βάλουμε επεξεργαστές Kaby Lake στις 100-series μητρικές, και αντίστροφα.

Το ίδιο συνέβαινε και στα προηγούμενα socket της εταιρείας. Τα πράγματα όμως άλλαξαν με τη σχετικά πρόσφατη κυκλοφορία των Coffee Lake επεξεργαστών και το chipset 300-series.

Παρότι η Intel κράτησε το ίδιο socket, οι Coffee Lake δεν είναι συμβατοί με τα παλαιότερα chipset του LGA-1151. Αυτό φαίνεται να προκάλεσε μία θύελλα αντιδράσεων απ’ την πλευρά των καταναλωτών.

Γιατί λέμε ότι η Intel αλλάζει socket τόσο συχνά;

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η Intel αλλάζει το socket για να κερδίσει περισσότερα χρήματα. Για να μας αναγκάσει με κάθε αναβάθμιση του επεξεργαστή μας, να προβούμε και σε αλλαγή μητρικής.

Ναι, ενώ η AMD είναι υπεράνω χρημάτων, σκέφτεται μόνο την τσέπη μας.

Προφανώς και η κάθε εταιρεία θα σκεφτεί πώς να μεγιστοποιήσει τις πωλήσεις, και άρα το κέρδος της. Προφανώς και δεν δίνει δεκάρα για εμάς και εσάς, λογικό δεν είναι;
Ας το δούμε όμως και λίγο αντικειμενικά, και ας απαντήσουμε σε δύο βασικές ερωτήσεις.

Επιπτώσεις για τους χρήστες

Πρώτον, πώς επηρεάζει εμάς τους χρήστες η τακτική αλλαγή socket ανά δύο χρόνια απ’ την πλευρά της Intel;

Κατ’ αρχάς, ας μη γελιόμαστε. Το LGA-1151 βρίσκεται στην αγορά από το 2015. Φυσικό ήταν κάποια στιγμή να μην πληροί τις προδιαγραφές του σήμερα, και ως αποτέλεσμα να πάει για απόσυρση.

Το ζήτημα όμως είναι ότι πλέον, οι επιδόσεις σε κάθε νέα γενιά επεξεργαστών είναι τόσο μικρές από την προηγούμενη γενιά, που δεν συμφέρει κανέναν να αναβαθμίσει μέσα σε έναν χρόνο, ούτε σε δύο, ούτε καν σε τρία.

Ο καλύτερος επεξεργαστής του 1150 – ο i7 4790K – ακόμα και σήμερα στέκεται όχι απλά καλά, αλλά άριστα όσον αφορά τις επιδόσεις σε σύγκριση με έναν 7700Κ που βγήκε πέρυσι, για παράδειγμα.

Μπορούμε να πάμε όμως και ακόμα πιο πίσω, στον i7 3770K ή στον 2700K για το LGA-1155 που είναι ακόμα πιο παλιό socket.

Ακόμα και αυτοί οι επεξεργαστές χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα άνετα για gaming, editing, και γενικά για βαριές εργασίες, τις οποίες θα τρέχουν απροβλημάτιστα.

Κάποιος μπορεί να πει ότι, οι χρήστες δεν αναβαθμίζουν, επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να κρατήσουν τη μητρική.

Είναι όμως έτσι; Θεωρείτε ότι όσοι έχουν τη δυνατότητα, αναβαθμίζουν κάθε χρόνο; Αν ναι, τότε κάποιος που πήρε πέρυσι τον 1800X της AMD, φέτος θα τον αλλάξει με τον 2700X.

Μια τέτοια αναβάθμιση, όμως, είναι πρακτικά άχρηστη. Η διαφορά στις επιδόσεις είναι πολύ μικρή για να αιτιολογήσει την αλλαγή.

Τώρα, αν μιλάμε για κάποιον που απλά έχει το μικρόβιο της αναβάθμισης, τότε είναι βέβαιο ότι μαζί με τον επεξεργαστή του, θα θέλει να κάνει και αλλαγή μητρικής.

Κάποιος όμως που ξοδεύει έξυπνα τα χρήματά του, δεν θα αναβαθμίσει στην αμέσως επόμενη γενιά. Θα περιμένει τουλάχιστον δύο, τρεις, ή και τέσσερις γενιές, έτσι ώστε να δει διαφορά στις επιδόσεις.

Αν όμως περιμένει τόσα χρόνια, οι μητρικές που θα βγουν με τον τότε επεξεργαστή, θα ενσωματώνουν διάφορες νέες τεχνολογίες.

Για παράδειγμα, μπορεί να έχουν γρηγορότερες ή περισσότερες θύρες USB, HDMI, SATA, να υποστηρίζουν ταχύτερες μνήμες, πιο πολλά φωτάκια, και πάει λέγοντας.

Οπότε καταλήγουμε στο δεύτερο σημαντικό ερώτημα.

Δυνατότητα αναβάθμισης

Είναι τελικά σημαντική η δυνατότητα αναβάθμισης σε νέο επεξεργαστή, χωρίς αλλαγή μητρικής;

Σε όλες τις περιπτώσεις που αναφέραμε παραπάνω, μιλήσαμε για high-end επεξεργαστές και χρήστες που θέλουν τις μέγιστες επιδόσεις.

Τι γίνεται όμως αν κάποιος έχει έναν low-end επεξεργαστή, και αποφασίζει μετά από 2-3 χρόνια να αναβαθμίσει σε έναν high-end επεξεργαστή του ίδιου socket;

Εκεί πράγματι, το να μπορεί η μητρική του να υποστηρίξει νεότερους επεξεργαστές είναι πολύ βασικό. Όμως εδώ μπαίνει και πάλι στη μέση ένα “αλλά”.

Αν αυτός ο υποτιθέμενος χρήστης είχε ξοδέψει έξυπνα το budget του όταν αγόραζε τον low-end επεξεργαστή, το πιθανότερο είναι ότι πήρε και μια φθηνή μητρική, η οποία έχει κατώτερη ψύξη στα VRM, ενδεχομένως να μην υποστηρίζει overclock, ίσως να έχει μόνο δύο θέσεις για μνήμες, και γενικά, να είναι “φτωχή” σε χαρακτηριστικά.

Κάτι τέτοιο θα τον οδηγήσει με βεβαιότητα σε αλλαγή μητρικής, ασχέτως αν είναι συμβατή η παλιά με τον επεξεργαστή που γλυκοκοιτάζει.

Αν απ’ την άλλη είχε αγοράσει μία ακριβή μητρική, με την προοπτική της αναβάθμισης, τότε για τα 2-3 χρόνια που είχε στην κατοχή του τον υπολογιστή, τα επιπλέον χρήματα που ξόδεψε πήγαν χαμένα.

Δεν του πρόσφεραν καμία βελτίωση στις επιδόσεις, ενώ θα μπορούσε να έχει συνολικά έναν καλύτερο υπολογιστή, επενδύοντας εξαρχής αυτά τα χρήματα σε κάποιο άλλο υποσύστημα. Και ποιος ξέρει, αν τα είχε επενδύσει στον επεξεργαστή, ίσως να μην χρειαζόταν τώρα την αναβάθμιση.

Συμπέρασμα

Εν ολίγοις, καταλήγουμε σε ένα πολύ βασικό συμπέρασμα.

Αν εξαρχής ζυγίσουμε τις ανάγκες μας και αγοράσουμε έναν υπολογιστή που να ανταποκρίνεται σ’ αυτές, με όσο το δυνατόν καλύτερη κατανομή του budget στο επιμέρους hardware, τότε όταν θα χρειαστεί να αναβαθμίσουμε, θα αξίζει και η αλλαγή μητρικής.

Όταν έρθει η ώρα να αλλάξουμε τον επεξεργαστή, τότε οι νέες τεχνολογίες που θα έρθουν μαζί του, θα μας αναγκάσουν έτσι κι αλλιώς να αλλάξουμε και τη μητρική.

Οπότε μήπως – λέμε μήπως – πρέπει σιγά-σιγά να αρχίσουμε να κάνουμε ό,τι και η Intel, η AMD, ή όποια άλλη εταιρεία προσπαθεί να μας πλασάρει τα προϊόντα της;

Με άλλα λόγια, μήπως πρέπει να κοιτάξουμε να μεγιστοποιήσουμε το δικό μας κέρδος, χωρίς φανατισμούς και κατηγορίες εναντίον της κάθε εταιρείας;

Η αλλαγή μητρικής είναι αναπόφευκτη

Εσάς ποια είναι η γνώμη σας; Σας ενοχλεί που η Intel αλλάζει socket κάθε τόσο; Πιστεύετε ότι η πολιτική της AMD είναι πιο συμφέρουσα για τον καταναλωτή; Γράψτε μας στα σχόλια τις δικές σας εμπειρίες.

Για έξυπνες αγορές και σωστή κατανομή του budget, ώστε να έχουμε ένα ισορροπημένο σύστημα, δείτε τον οδηγό μας.

Αγορά Υπολογιστή: PC Build €449 – €16.934 – Απρίλιος 2024

Η αγορά υπολογιστή έχει ιδιαιτερότητες, ειδικά όταν θέλουμε να παραγγείλουμε ένα PC build στα μέτρα μας. Ποιος είναι ο κατάλληλος επεξεργαστής και ποια μητρική τον…

Aν θέλετε να σας βοηθήσουμε στην επιλογή hardware, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια το budget σας, τη χρήση που θέλετε να κάνετε στον υπολογιστή, και το hardware που ήδη έχετε στην κατοχή σας.