Ακόμη κι αν δεν ασχολούμαστε με τη συναρμολόγηση υπολογιστών, ενδεχομένως να έχουμε ακούσει τον όρο “θερμοαγώγιμη πάστα”. Πρόκειται για τη θερμική “αλοιφή” που απλώνουμε μεταξύ της ψύκτρας και του επεξεργαστή, έτσι ώστε να γίνεται σωστή απαγωγή της θερμότητας. Πώς βάζουμε όμως σωστά τη θερμική πάστα; Τι ποσότητα χρησιμοποιούμε, ποια μέθοδο ακολουθούμε, και τι σόι πάστα να αγοράσουμε;
Προτάσεις συνεργασίας
Τα νέα άρθρα του PCsteps
Γίνε VIP μέλος στο PCSteps
Γιατί χρειάζεται η θερμική πάστα
Όλοι ξέρουμε ότι ο επεξεργαστής όταν λειτουργεί, ζεσταίνεται. Επίσης ξέρουμε ότι αν ζεσταθεί παραπάνω απ’ ό,τι πρέπει…
Οπότε, τι κάνουμε για να τον κρατήσουμε σχετικά κρύο; Χρησιμοποιούμε ψύκτρα. Οι περισσότεροι επεξεργαστές έρχονται μαζί με μια απλή ψύκτρα, αλλά αρκετοί από εμάς την αλλάζουμε με κάποια που κάνει καλύτερη δουλειά, είτε είναι αερόψυξη, είτε υδρόψυξη.
Πολλοί χρήστες νομίζουν ότι η ψύκτρα είναι το ανεμιστηράκι που βρίσκεται στο πάνω μέρος.
Και όμως, αυτό είναι ένα απλό ανεμιστηράκι. Ψύκτρα ονομάζουμε όλο το υπόλοιπο μεταλλικό κομμάτι που εφάπτεται στον επεξεργαστή.
Όταν δύο αντικείμενα εφάπτονται, η θερμότητα μεταφέρεται από το πιο ζεστό προς το πιο κρύο, μέχρι να αποκτήσουν και τα δύο την ίδια θερμοκρασία.
Κάπως έτσι, η ψύκτρα εφάπτεται στον επεξεργαστή, έτσι ώστε η θερμότητα να μεταφερθεί από τον επεξεργαστή προς αυτήν, και στη συνέχεια στον αέρα μέσα στο κουτί.
Το κλειδί εδώ είναι στην επαφή. Όσο μεγαλύτερη η επιφάνεια του επεξεργαστή που εφάπτεται στην ψύκτρα, τόσο πιο γρήγορα θα απελευθερώνεται η θερμότητα.
Και αντίστοιχα όσο πιο μεγάλη επιφάνεια της ψύκτρας “ακουμπάει” στον αέρα, τόσο πιο γρήγορα θα μεταφέρεται και εκεί η θερμότητα. Γι’ αυτό και οι ψύκτρες έχουν τόσες πολλές πτυχώσεις, έτσι ώστε να αυξηθεί η επιφάνεια επαφής με τον αέρα.
Το ερώτημα εδώ όμως παραμένει. Γιατί δεν βάζουμε απλά την ψύκτρα επάνω στον επεξεργαστή; Γιατί πρέπει να βάλουμε τη θερμική πάστα ενδιάμεσα, αφού ο επεξεργαστής και η ψύκτρα εφάπτονται μια χαρά;
Η αλήθεια είναι ότι, αν ρίξουμε μια κοντινή ματιά στην επιφάνεια ενός επεξεργαστή, θα καταλάβουμε το γιατί. Κι όταν λέμε κοντινή ματιά, εννοούμε σε μικροσκοπικό επίπεδο.
Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι η επιφάνεια ενός επεξεργαστή από κοντά δεν είναι λεία και επίπεδη. Τα ίδια και χειρότερα είναι και η επιφάνεια μιας ψύκτρας.
Οπότε, αν τα βάλουμε απλά το ένα πάνω στο άλλο, δεν θα εφάπτονται πλήρως, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κενά αέρα ανάμεσά τους.
Αυτά τα κενά έρχεται να καλύψει η θερμική πάστα, έτσι ώστε να μην παγιδεύεται θερμός αέρας μέσα στις πτυχές που δημιουργούνται.
Με την πάστα λοιπόν, εφάπτονται πλέον πλήρως τα δύο σώματα.
Ποσότητα και μέθοδοι απλώματος
Φυσικά, όταν λέμε ότι θα βάλουμε θερμική πάστα στον επεξεργαστή, δεν εννοούμε σε καμία περίπτωση να αδειάσουμε όλο το σωληνάριο.
Ακόμα και το μικρότερο σωληνάκι που κυκλοφορεί στην αγορά θα μας φτάσει για τουλάχιστον 3 με 5 χρήσεις, ή και παραπάνω.
Σε γενικές γραμμές, στόχος μας είναι να καλυφθεί η επιφάνεια του επεξεργαστή με μία λεπτή στρώση πάστας. Αν βάλουμε πολύ μικρή ποσότητα, δεν θα απλωθεί σωστά και οι θερμοκρασίες μας θα είναι εμφανώς ανεβασμένες.
Αν βάλουμε περισσότερη απ’ όση χρειάζεται, θα ξεχειλίσει απ’ τα πλάγια, και εκτός του ότι είναι δύσκολο να καθαριστεί, μπορεί να μας κάνει και ζημιά.
Συνήθως, οι επεξεργαστές εκπέμπουν την περισσότερη θερμότητα από το κέντρο τους, γιατί εκεί βρίσκεται ο πραγματικός επεξεργαστής. Να θυμάστε ότι η επιφάνεια που βλέπουμε στους επεξεργαστές είναι ένα απλό καπάκι.
Έτσι, αν η θερμική πάστα δεν καλύψει εντελώς τις άκρες στο καπάκι, δεν χάλασε κι ο κόσμος.
Χοντρικά, είναι γνωστό ότι δεν χρειάζεται παραπάνω ποσότητα από όσο είναι ένα μπιζέλι.
Βέβαια αυτό έχει να κάνει και με την αρχιτεκτονική του κάθε επεξεργαστή. Για παράδειγμα, οι Threadripper της AMD είναι τεράστιοι σε σχέση με άλλους επεξεργαστές.
Σ’ αυτούς προφανώς θα χρειαστούμε και περισσότερη ποσότητα πάστας.
Άσχετα απ’ την ποσότητα όμως, κυκλοφορεί τεράστια παραπληροφόρηση σχετικά με το ποια μέθοδος είναι η καλύτερη στην τοποθέτησή της. Ενδεχομένως να έχετε ακούσει ότι πρέπει να βάλουμε απλώς ένα μπιζέλι στο κέντρο.
Άλλοι λένε ότι πρέπει να κάνουμε δύο γραμμές, ή ίσως το γράμμα “Χ” για να απλωθεί καλύτερα.
Παρακάτω θα ξεκαθαρίσουμε μια και καλή το ποια είναι η καλύτερη και πιο σωστή μέθοδος τοποθέτησης της θερμικής πάστας, κάνοντας ένα απλό πείραμα.
Σχεδιασμός του πειράματος
Για τις ανάγκες του οδηγού, χρησιμοποιήσαμε μία απλή κόλλα Α4, στην οποία τυπώσαμε αρκετές φορές το σχέδιο ενός επεξεργαστή σε κλίμακα 1:1.
Επίσης, θα χρησιμοποιήσουμε ένα κομμάτι γυαλιού, το οποίο θα παίξει το ρόλο της ψύκτρας.
Θεωρητικά, θέλουμε απλώς να δούμε πόσο καλά απλώνεται η θερμική πάστα με την κάθε μέθοδο, οπότε δεν έχει σημασία τι είδους “αλοιφή” θα χρησιμοποιήσουμε στο πείραμα.
Γι' αυτόν τον λόγο, βρήκαμε την πιο φθηνή πάστα που κυκλοφορεί στην αγορά, που δεν είναι άλλη από μια απλή οδοντόπαστα. Μάλιστα, την τοποθετήσαμε και σε σύριγγα, καθώς το στόμιο της οδοντόκρεμας ήταν πολύ μεγάλο για το πείραμα.
Μέθοδοι απλώματος
Προσπαθήσαμε να καλύψουμε όλες τις δημοφιλείς περιπτώσεις, όχι μόνο όσον αφορά τη μέθοδο με την οποία απλώνουμε την πάστα, αλλά και την ποσότητα που θα πρέπει να βάλουμε.
Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται αναλυτικά όλα τα σχήματα που δοκιμάσαμε.
Εκτός από το γνωστό μπιζέλι στο κέντρο σε διάφορα μεγέθη (1, 2, 3), το περιβόητο “Χ” (4, 5), ή την ευθεία γραμμή (7), δοκιμάσαμε και παλαιότερες μεθόδους, όπως το άπλωμα με πιστωτική κάρτα (13) ή με το δάχτυλο (14).
Εφόσον μας περίσσευαν αρκετοί “επεξεργαστές” και “πάστα”, δεν μας έμενε παρά να αυτοσχεδιάσουμε (6, 8, 9, 10, 11, 12, 15).
Αφού ετοιμάσαμε τους υποθετικούς μας επεξεργαστές, ήρθε η ώρα να κουμπώσουμε και την υποθετική μας ψύκτρα.
Πιέσαμε το γυαλί με αρκετή δύναμη, έτσι ώστε να απλωθεί η πάστα ομοιόμορφα.
Αποτελέσματα
Ο λόγος που χρησιμοποιήσαμε γυαλί και όχι οποιαδήποτε άλλη επιφάνεια, είναι φυσικά για να μπορούμε να δούμε πόσο καλά απλώθηκε η πάστα στην κάθε περίπτωση.
Τα αποτελέσματα, λοιπόν, μπορεί να σας εκπλήξουν.
Όπως βλέπουμε και στην εικόνα, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, η πάστα απλώθηκε ομοιόμορφα επάνω στην επιφάνεια του επεξεργαστή.
Άσχετα με το αν εμείς κάναμε κύκλο, βουλίτσες, ή γραμμές, η πίεση της “ψύκτρας” χάλασε το σχέδιό μας, και άπλωσε την πάστα παντού.
Η μόνη διαφορά, λοιπόν, φαίνεται στην ποσότητα που χρησιμοποιήσαμε. Στις περιπτώσεις όπου βάλαμε λίγη πάστα, δεν έφτασε να καλύψει όλη την επιφάνεια του επεξεργαστή (3,8). Αντίθετα, εκεί που βάλαμε περισσότερη, ξεχείλισε στα πλάγια (1, 4, 5, 11).
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι δεν έχει ιδιαίτερη σημασία το τι σχήμα θα κάνουμε στην τοποθέτηση της πάστας. Θέλετε να βάλετε γραμμή; Βάλτε γραμμή. Θέλετε να κάνετε το “Χ”; Κάντε το.
Μπορείτε να σχεδιάσετε και το λογότυπο της αγαπημένης σας μάρκας παπουτσιών, αν έτσι νιώθετε καλύτερα.
Βέβαια ίσως να θέλετε να διαλέξετε ένα πιο συμμετρικό σχήμα.
Αυτό που θα πρέπει να μας ενδιαφέρει και αυτό που θα παίξει ρόλο στις θερμοκρασίες, είναι η ποσότητα. Για την πλειοψηφία των επεξεργαστών που χρησιμοποιεί ο μέσος χρήστης, η ποσότητα θα πρέπει να είναι περίπου στο μέγεθος ενός μικρού μπιζελιού.
Όσον αφορά το άπλωμα με πιστωτική ή με το χέρι (φορώντας γάντια ή σακούλα), το σίγουρο είναι ότι λειτουργεί. Γιατί όμως να μπει κανείς στον κόπο να κάνει κάτι τέτοιο, εφόσον αρκεί απλώς να βάλουμε την πάστα στο κέντρο του επεξεργαστή; Ιδού η απορία.
Ποιότητα θερμικής πάστας
Εκτός από τη μέθοδο τοποθέτησης, πολλές συζητήσεις γίνονται και γύρω απ’ την ποιότητα της πάστας. Στα καταστήματα θα βρείτε μεγάλη ποικιλία τιμών, από πολύ φθηνή no-name πάστα με 50 λεπτά το γραμμάριο, μέχρι σχετικά ακριβή, στα 10€ το γραμμάριο.
Το ερώτημα εδώ είναι, αξίζει να πάρουμε μια πιο ακριβή θερμική πάστα, έναντι της πιο φθηνής που κυκλοφορεί; Θα δούμε διαφορά στις θερμοκρασίες; Αν ναι, πόσο μεγάλη διαφορά;
Ώρα να εκτελέσουμε το δεύτερο πείραμά μας για σήμερα, αυτή τη φορά σε πραγματικές συνθήκες.
Σχεδιασμός του πειράματος
Σε αυτό το πείραμα χρησιμοποιήσαμε έναν πραγματικό επεξεργαστή, τον i7 7700K, χρονισμένο στα 4.4Ghz.
Έπειτα, δοκιμάσαμε με τη σειρά μία no-name πάστα που ήταν η φθηνότερη που βρήκαμε στην αγορά, μία θεωρητικά πιο καλής ποιότητας που είναι αρκετά δημοφιλής επιλογή, και μία ακόμα πιο ακριβή που κοστίζει τα τετραπλάσια χρήματα, αλλά θεωρείται από τις καλύτερες που κυκλοφορούν.
Αναλυτικά, οι πάστες που χρησιμοποιήσαμε είναι:
- no-name οικονομική πάστα 0.66€/γραμμάριο
- Arctic MX-2 1.74€/γραμμάριο
- Grizzly Kryonaut 6.90€/γραμμάριο
Έπειτα, μετρήσαμε τις θερμοκρασίες του επεξεργαστή μας σε idle, αλλά και κατά τη διάρκεια stress test για μισή ώρα, ώστε να δούμε την ελάχιστη και μέγιστη θερμοκρασία με την κάθε πάστα.
Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι μια πάστα, για να “δέσει” και να είναι πιο αποτελεσματική, πρέπει να μείνει τουλάχιστον μερικές μέρες ή και εβδομάδες στη θέση της, με τον επεξεργαστή σε λειτουργία για αρκετές ώρες κάθε μέρα.
Εν ολίγοις, αμέσως μετά την εφαρμογή της πάστας, οι θερμοκρασίες που θα δούμε συνήθως θα είναι λίγο μεγαλύτερες απ' ό,τι αν τις μετρήσουμε μερικές εβδομάδες μετά.
Επειδή όμως ήταν αδύνατον να εκτελέσουμε το πείραμα με αυτόν τον τρόπο, καθώς θα μας έπαιρνε μήνες για να το ολοκληρώσουμε, θεωρούμε ότι οι ελαφρά αυξημένες θερμοκρασίες είναι δίκαιο μειονέκτημα για όλες τις πάστες που χρησιμοποιήσαμε.
Δεν μείναμε όμως στις θερμοαγώγιμες πάστες. Υπάρχουν χρήστες που ισχυρίζονται ότι οι πάστες είναι “μαρκετινίστικες αηδίες που σου πουλάνε οι εταιρείες για να βγάλουν περισσότερα χρήματα”, οπότε θεωρήσαμε καλή ιδέα να τους προλάβουμε, και να φτάσουμε το πείραμα λίγο πιο μακριά.
Έτσι, κάναμε τις ίδιες μετρήσεις με τον ίδιο επεξεργαστή, χωρίς καθόλου πάστα.
Άλλοι χρήστες βγάζουν την ψύκτρα και την τοποθετούν ξανά, χωρίς να καθαρίσουν και να αλλάξουν τη θερμική πάστα.
Για να δούμε πόση διαφορά έχει κάτι τέτοιο στις θερμοκρασίες, βγάλαμε σε κάθε περίπτωση την ψύκτρα μετά την αρχική μέτρηση, την τοποθετήσαμε ξανά με την ίδια πάστα, και επαναλάβαμε το stress test.
Όμως εκτός από πάστες, υπάρχουν και ειδικά thermal pads που κυκλοφορούν στο εμπόριο, και υποτίθεται κάνουν την ίδια δουλειά. Δεν μπορούσαμε να μην τα δοκιμάσουμε και αυτά.
Και αφού κάναμε που κάναμε τον κόπο να βάλουμε την οδοντόκρεμα σε σωληνάριο, θα ήταν αμαρτία να μην τη δοκιμάσουμε και αυτή στον πραγματικό επεξεργαστή μας. Άλλωστε ποιο είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί;
Για να μην μας μπερδέψουν όλες αυτές οι μετρήσεις σε ένα γράφημα, πάμε να τις δούμε ξεχωριστά, ερμηνεύοντας παράλληλα τα αποτελέσματα.
Ποια πάστα ήταν η καλύτερη;
Για αρχή, ας δούμε πώς τα πήγαν μεταξύ τους οι θερμικές πάστες, και πόση διαφορά στις θερμοκρασίες έκαναν τα επιπλέον χρήματα που ξοδέψαμε.
Όπως βλέπουμε, η διαφορά στις ελάχιστες θερμοκρασίες είναι ανύπαρκτη. Η βελτίωση από την πιο φθηνή στην πιο ακριβή πάστα είναι μόλις ένας βαθμός. Ωστόσο, στις μέγιστες θερμοκρασίες υπάρχει μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ τους, που φτάνει τους έξι βαθμούς.
Παρότι δεν ακούγεται σημαντικό ποσό, έξι βαθμοί χαμηλότερη θερμοκρασία θεωρείται μεγάλη διαφορά, ειδικά αν τρέχουμε συνέχεια απαιτητικές εφαρμογές και ο επεξεργαστής μας δουλεύει στο μέγιστο. Ή αν κάνουμε overclock, άσχετα αν δεν το συνιστούμε.
Από την άλλη, αν βάλουμε στην εξίσωση και την πάστα μεσαίας κατηγορίας, βλέπουμε ότι η διαφορά της με την Grizzly είναι μόλις ένας βαθμός, όχι μόνο στο minimum, αλλά και στο maximum.
Πράγματι, λοιπόν, η ακριβότερη πάστα έχει καλύτερες θερμοκρασίες. Αξίζει όμως η τετραπλάσια τιμή, για μόλις έναν βαθμό Κελσίου; Σας αφήνουμε να το κρίνετε εσείς.
Μπορώ αντί για πάστα να βάλω κάτι άλλο;
Όπως είπαμε, πέρα από τη θερμική πάστα δοκιμάσαμε να βάλουμε thermal pad, οδοντόκρεμα, αλλά και τίποτα απολύτως.
Αναρωτιέστε αν ο επεξεργαστής μας ζει ακόμα; Μην ανησυχείτε, ζει και βασιλεύει. Τα αποτελέσματα φαίνονται παρακάτω.
Και ναι, το να μην βάλουμε τίποτα απολύτως είναι μακράν η χειρότερη ιδέα. Παρότι οι ελάχιστες θερμοκρασίες σε idle είναι στους 36 βαθμούς, με το που ξεκινήσαμε το stress test ο επεξεργαστής πήρε φωτιά.
Ευτυχώς μόνο μεταφορικά και όχι κυριολεκτικά, καθώς μόλις έφτασε τους 100 βαθμούς μέσα στα πρώτα δευτερόλεπτα, σταματήσαμε άμεσα το πείραμα για να μην προξενήσουμε βλάβη.
Βέβαια αυτό είναι κάτι που περιμέναμε να συμβεί. Αυτό που δεν περιμέναμε με τίποτα, είναι η οδοντόκρεμα να τα πάει πολύ καλύτερα απ' ό,τι το thermal pad.
Όπως φαίνεται και στο ραβδόγραμμα, οι θερμοκρασίες της οδοντόκρεμας είναι άμεσα συγκρίσιμες με τις θερμοκρασίες της φθηνής μας πάστας. Για την ακρίβεια, η οδοντόκρεμα νίκησε με έναν βαθμό διαφορά, όχι μόνο στην ελάχιστη, αλλά και στη μέγιστη θερμοκρασία.
Πριν αρχίσετε όμως να χρησιμοποιείτε όλοι οδοντόκρεμα αντί για θερμική πάστα, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι μακροπρόθεσμα, είναι κακή ιδέα. Λόγω της σύστασής της, η οδοντόκρεμα θα ξεραθεί σχετικά γρήγορα, ίσως και μέσα σε έναν με δύο μήνες.
Το thermal pad απ' την άλλη απέτυχε πλήρως. Ναι μεν η ελάχιστη θερμοκρασία ήταν χαμηλή, όμως κατά τη διάρκεια του stress test έφτασε τους 95 βαθμούς.
Μπορώ να βγάλω την ψύκτρα και να την ξαναβάλω με την ίδια πάστα;
Η απάντηση σ' αυτό το ερώτημα είναι απλή. Αν η πάστα μας έχει ξεραθεί, είναι σίγουρο ότι θα πρέπει να την αλλάξουμε. Προφανώς, δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε δύο ή περισσότερα χρόνια για να ξεραθεί η πάστα στο πείραμά μας, ώστε να σας δείξουμε τη διαφορά στις θερμοκρασίες.
Θα πρέπει λοιπόν να αρκεστείτε στα λεγόμενά μας, και να μην χρησιμοποιήσετε την ίδια πάστα αν δείτε ότι έχει ξεραθεί και δεν είναι πλέον ρευστή.
Τι γίνεται όμως αν η πάστα δεν έχει ξεραθεί; Στο παρακάτω γράφημα φαίνονται οι ελάχιστες και μέγιστες θερμοκρασίες με την αφαίρεση και επανατοποθέτηση της ψύκτρας, χωρίς αλλαγή θερμικής πάστας.
Οι θερμοκρασίες μοιάζουν απολύτως φυσιολογικές, πράγμα που σημαίνει ότι η πίεση της ψύκτρας άπλωσε την πάστα ξανά ομοιόμορφα επάνω στον επεξεργαστή.
Έτσι, αποδεικνύεται για άλλη μια φορά το συμπέρασμα που προέκυψε από το πρώτο πείραμα: Δεν έχει τόση σημασία η μέθοδος απλώματος, αρκεί να βάλουμε τη σωστή ποσότητα.
Αν, λοιπόν, για οποιονδήποτε λόγο αναγκαστούμε να βγάλουμε την ψύκτρα όσο η πάστα είναι ακόμα ρευστή, μπορούμε άφοβα να την ξαναβάλουμε χωρίς ενδοιασμούς.
Ενδεχομένως βέβαια να ανέβουμε κατά έναν ή δύο βαθμούς Κελσίου, πράγμα που μπορεί να μας στοιχειώνει για το υπόλοιπο της ζωής μας.
Αγώγιμες πάστες
Εντάξει, είδαμε την ποιότητα, είδαμε την ποσότητα, είδαμε και τις μεθόδους τοποθέτησης. Τι άλλο πρέπει να προσέξουμε πια; Θερμική πάστα αγοράζουμε, όχι αυτοκίνητο.
Το τελευταίο πράγμα που πρέπει να έχουμε υπόψιν στην εφαρμογή θερμικής πάστας, είναι η αγωγιμότητα.
Κάποτε αρκετές πάστες είχαν μέσα μεταλλικά υλικά, τα οποία ναι μεν βοηθούσαν περισσότερο στην ψύξη του επεξεργαστή, ως πολύ καλοί αγωγοί της θερμότητας, αλλά όπως ξέρουμε, το μέταλλο είναι και καλός αγωγός του ηλεκτρισμού.
Αν τυχόν ακουμπούσαμε κάποια ποσότητα στη μητρική ή στα πλάγια του επεξεργαστή κατά λάθος, μαντέψτε τι συνέβαινε.
Πλέον οι πλειοψηφία των παστών φτιάχνονται από μη αγώγιμα υλικά – όχι από σαντιγί όπως ίσως πιστεύατε μέχρι χθες. Συνήθως αναγράφεται και στην περιγραφή τους ως “non-conductive”.
Ωστόσο, υπάρχουν και πάστες όπως η πολυδιαφημισμένη Arctic Silver 5, η οποία ναι μεν γράφει ότι είναι “non-conductive”, αλλά απ’ την άλλη περιγράφεται ως “slightly capacitive”.
Αυτό με λίγα λόγια σημαίνει ότι μπορεί να αποθηκεύσει ένα μικρό ηλεκτρικό φορτίο υπό συγκεκριμένες συνθήκες, σαν ένας πυκνωτής. Ενδέχεται δηλαδή να γίνει ηλεκτρικά αγώγιμη στο 0.001% των περιπτώσεων, για παράδειγμα.
Οπότε και πάλι δεν θέλουμε να αγγίξει η συγκεκριμένη πάστα ούτε τη μητρική μας, ούτε διάφορα κυκλώματα τριγύρω. Ναι μεν η πιθανότητα είναι μικρή να προξενήσει ζημιά, αλλά δεν είναι μηδενική.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η πάστα δεν είναι καλή ή ότι δεν θα πρέπει να τη χρησιμοποιούμε. Απλώς θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Υγρό μέταλλο
Και μιας που μιλάμε για ηλεκτρικά αγώγιμη πάστα, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε και το περιβόητο “υγρό μέταλλο”, ή liquid metal όπως ίσως να το έχετε ακούσει.
Πρόκειται γι’ αυτό ακριβώς που λέει το όνομά του: υγρό μέταλλο. Θα το βρούμε στην αγορά περίπου στα 10€ ανά γραμμάριο, το οποίο δεν είναι δα και τόσο μεγάλο ποσό σε σύγκριση με μια ακριβή πάστα.
Το υγρό μέταλλο κάνει ομολογουμένως την καλύτερη στη μεταφορά της θερμότητας. Μπορεί να δούμε έως και 20 βαθμούς μικρότερες θερμοκρασίες σε σύγκριση με μια καλή πάστα. Αυτό είναι λογικό, αφού τα μέταλλα είναι καλοί αγωγοί της θερμότητας.
Αλλά! Όταν κάτι ακούγεται πολύ καλό για να ‘ναι αληθινό, πάντα υπάρχει ένα τεράστιο αλλά. Το υγρό μέταλλο προφανώς είναι και ηλεκτρικά αγώγιμο, οπότε έστω και μια ελάχιστη ποσότητα να μας ξεφύγει και να πέσει εκεί που δεν πρέπει, ξέρετε τι γίνεται.
Η εφαρμογή του δεν είναι τόσο απλή όσο η εφαρμογή της πάστας, καθώς αν δεν ξέρουμε τι κάνουμε, το πιθανότερο είναι να κάνουμε ζημιά.
Αν παρ’ όλα αυτά επιμένετε να το χρησιμοποιήσετε, θα πρέπει να ελέγξετε και το υλικό απ’ το οποίο είναι φτιαγμένη η ψύκτρα σας.
Αν για παράδειγμα είναι από αλουμίνιο και την ακουμπήσουμε σε liquid metal που περιέχει γάλλιο, η ψύκτρα θα διαβρωθεί, σε βαθμό που μπορούμε κυριολεκτικά να τη διαλύσουμε με το χέρι.
Επαναλαμβάνουμε ότι ΔΕΝ προτείνουμε τη χρήση υγρού μετάλλου. Θέλει αρκετή προσοχή και δεν συνίσταται για καθημερινή χρήση. Δεν το δοκιμάσαμε καν στις μετρήσεις μας, ακριβώς γιατί δεν αξίζει το ρίσκο.
Εφαρμογή πάστας
Πάμε τώρα στο βασικό κομμάτι του οδηγού μας. Ναι, μέχρι τώρα ήμασταν απλά στη θεωρία.
Αφού μάθατε σε τι χρησιμεύει η πάστα, ποια είναι η καλύτερη μέθοδος, και τι πάστα να πάρουμε, μένει να δούμε πώς ακριβώς την τοποθετούμε στον επεξεργαστή.
Για όσους στήνουν έναν νέο υπολογιστή, οι ψύκτρες στο 99.9% των περιπτώσεων έρχονται με έτοιμη απλωμένη την πάστα στο κάτω μέρος.
Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να κουμπώσετε την ψύκτρα στον επεξεργαστή σας, και να μείνετε ήσυχοι για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια.
Κάποιες aftermarket ψύκτρες δίνουν μαζί και σωληνάκι με θερμοαγώγιμη πάστα, οπότε θα πρέπει να την τοποθετήσουμε μόνοι μας στον επεξεργαστή.
Αντίστοιχα, όσοι έχετε την ίδια ψύκτρα για χρόνια και παρατηρείτε αύξηση στις θερμοκρασίες του επεξεργαστή, ήρθε η ώρα να αλλάξετε τη θερμική πάστα.
Πρώτα απ’ όλα, κλείνουμε τον υπολογιστή και τον διακόπτη του τροφοδοτικού, ανοίγουμε το κουτί, και βγάζουμε την ψύκτρα μας.
Δεν θα μπούμε σε λεπτομέρειες για το πώς βγαίνει η ψύκτρα, καθώς κάθε socket ενδέχεται να έχει διαφορετική μέθοδο τοποθέτησης.
Αν δεν είστε σίγουροι ότι μπορείτε να βγάλετε την ψύκτρα με ασφάλεια και να την ξαναβάλετε σωστά, συμβουλευτείτε το manual ή απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, καθώς είναι πολύ εύκολο να σπάσουμε κάποιο απ' τα ποδαράκια αν δεν το έχουμε ξανακάνει.
Απ’ τη στιγμή που θα βγάλουμε την ψύκτρα, θα δούμε ότι η παλιά πάστα έχει ξεραθεί. Βάζουμε λίγη ισοπροπυλική αλκοόλη σε μία μπατονέτα και αφαιρούμε σιγά-σιγά την παλιά πάστα, πρώτα απ’ τον επεξεργαστή…
Και μετά από την ψύκτρα…
Έπειτα σκουπίζουμε με ένα καθαρό χαρτί και φροντίζουμε να μην μείνουν υπολείμματα πάστας ή αλκοόλης σε καμία από τις δύο επιφάνειες.
Πολλοί χρήστες προτείνουν φίλτρο του καφέ αντί για μπατονέτα, ώστε να μην αφήνει χνούδια. Προσωπικά προτιμάμε το χαρτί κουζίνας.
Αφού φτάσαμε ως εδώ, τα δύσκολα πέρασαν. Παίρνουμε την πάστα που έχουμε επιλέξει και βάζουμε την ποσότητα ενός μικρού μπιζελιού στο κέντρο, όπως δείξαμε παραπάνω.
Τοποθετούμε την ψύκτρα επάνω στον επεξεργαστή, πιέζοντας σιγά-σιγά για να απλωθεί η πάστα. Κουμπώνουμε σταυρωτά την ψύκτρα πάνω στη μητρική, και είμαστε έτοιμοι.
Απλό δεν ήταν;
Έχετε αλλάξει ποτέ θερμική πάστα στον επεξεργαστή σας;
Γράψτε μας ποια μέθοδο προτιμάτε εσείς για την τοποθέτηση της πάστας. Αν διαφωνείτε ή αν θέλετε βοήθεια στην επιλογή θερμοαγώγιμης πάστας, αφήστε σχόλιο.
