Αν το σύστημά μας καθυστερεί και κολλάει ακόμα και στο άνοιγμα απλών φακέλων, ή κάνει παράξενους θορύβους, τότε ίσως έχει κάποιο πρόβλημα ο δίσκος. Αν μάλιστα εμφανίζει συχνά μπλε οθόνες και μηνύματα σφάλματος, τότε ο έλεγχος δίσκου είναι απαραίτητος για να δούμε τι μπορεί να φταίει και να το διορθώσουμε.

Αποτυχία δίσκου και αντίγραφα ασφαλείας

Ο δίσκος μας είναι ίσως το πολυτιμότερο κομμάτι του υπολογιστή μας. Όχι επειδή κοστίζει πιο ακριβά από τα υπόλοιπα κομμάτια, ίσα-ίσα τα τελευταία χρόνια οι τιμές των δίσκων είναι πολύ προσιτές, είτε μιλάμε για HDD, είτε για SSD.

Ένας δίσκος είναι πολύτιμος γιατί εκεί αποθηκεύουμε όλα τα προσωπικά μας δεδομένα. Δεδομένα που ενδεχομένως είναι αναντικατάστατα, όπως προσωπικές φωτογραφίες και βίντεο, διάφορα έγγραφα της δουλειάς μας, και άλλα.

Δυστυχώς, η διάρκεια ζωής ενός δίσκου είναι περιορισμένη και δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προβλέψουμε με ακρίβεια πότε θα μας αφήσει χρόνους.

Πολλές φορές, μάλιστα, η αποτυχία του δίσκου μπορεί να συμβεί από τη μια στιγμή στην άλλη, χωρίς καμιά προειδοποίηση και χωρίς κανέναν λόγο. Άλλες φορές πάλι, μπορεί να χαλάσει από εξωτερικούς παράγοντες, όπως διακοπή ρεύματος, πέσιμο, απρόσεκτους συγγενείς, τον Ερμή στον Ποσειδώνα, και πάει λέγοντας.

Γι' αυτόν τον λόγο, ο μοναδικός τρόπος για να μη θρηνήσουμε την απώλεια των αρχείων μας είναι αναμφισβήτητα το backup. Κρατώντας αντίγραφα ασφαλείας από τα αρχεία μας, ειδικά αν κρατήσουμε backup στο Internet εξασφαλίζουμε ότι δε θα τα χάσουμε, οτιδήποτε κι αν συμβεί στον σκληρό μας δίσκο.

Ποια προβλήματα είναι ένδειξη σφάλματος στον δίσκο

Φυσικά, υπάρχουν και οι περιπτώσεις που έχουμε σοβαρές ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά με τον δίσκο μας.

Θόρυβος

Οι δίσκοι SSD δεν παράγουν κανέναν ήχο γιατί δεν έχουν κινούμενα μέρη. Αντίθετα, οι δίσκοι HDD αποτελούνται από μηχανικά μέρη, η κίνηση των οποίων κάνει θόρυβο. Ένας HDD δίσκος εν λειτουργία ακούγεται περίπου όπως ένα ανεμιστηράκι που γυρίζει.

Γι' αυτό λοιπόν, αν ακούσουμε οποιονδήποτε θόρυβο πέρα απ' τον συνηθισμένο που να έρχεται απ' τον δίσκο, όπως έντονο βουητό, ή συνεχόμενα κλικ, τότε κατά πάσα πιθανότητα είναι λίγα τα ψωμιά του.

Φυσικά είχαμε προνοήσει να πάρουμε backup, οπότε δε μας νοιάζει και ιδιαίτερα. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε σε αυτήν την περίπτωση είναι να πάμε για ψώνια, γιατί σύντομα θα μας χρειαστεί καινούργιος δίσκος.

Κατεστραμμένα δεδομένα

Αν κάποιο αρχείο είναι κατεστραμμένο, τότε το λειτουργικό θα μας παρουσιάσει ένα μήνυμα σφάλματος όταν θα προσπαθήσουμε να το ανοίξουμε.

Αν βρίσκουμε συχνά κατεστραμμένα αρχεία, ή αν κάποια αρχεία μας εξαφανίζονται μυστηριωδώς, τότε ο έλεγχος δίσκου είναι απαραίτητος.

Σε αντίθεση με τον θόρυβο όμως, τα κατεστραμμένα δεδομένα δεν είναι σίγουρη ένδειξη ότι ο δίσκος μας αρχίζει να χαλάει. Μπορεί κάλλιστα να φταίει κάτι άλλο, για παράδειγμα κάποιος ιός.

Κολλήματα, καθυστερήσεις, μπλε οθόνες

Αν το σύστημά μας κολλάει και δεν αποκρίνεται στις εντολές μας όσο γρήγορα θα έπρεπε, τότε υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να φταίει ο δίσκος μας.

Διάφορα κολλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσουμε περιλαμβάνουν την ανεξήγητη καθυστέρηση στο άνοιγμα αρχείων και φακέλων ή στο άνοιγμα των Windows. Ειδικά στην περίπτωση που έχουμε δίσκο SSD, η οποιαδήποτε καθυστέρηση μπορεί να είναι ένδειξη προβλήματος.

Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με τη γνωστή μπλε οθόνη (blue screen of death). Τα Windows θα μας ενημερώσουν ότι λυπούνται πολύ, αλλά δεν μπορούν να συνεχίσουν και πρέπει να κάνουν επανεκκίνηση.

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να οφείλονται και σε άλλους παράγοντες, δεν υποδεικνύουν απαραίτητα ότι έχει κάποιο πρόβλημα ο δίσκος μας. Υπάρχουν εξίσου μεγάλες πιθανότητες να φταίει, κυριολεκτικά, το οτιδήποτε άλλο. Μπορεί να είναι θέμα λογισμικού, να έχουμε κολλήσει κάποιον ιό, ή να μη λειτουργεί σωστά κάποιος driver.

Στην περίπτωση που είναι πρόβλημα hardware, μπορεί να ευθύνεται η μνήμη RAM, η κάρτα γραφικών, ή κάτι άλλο. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να προχωρήσουμε σε περαιτέρω ελέγχους για να δούμε τι μπορεί να φταίει, και ο έλεγχος δίσκου είναι ένας απ' αυτούς.

Κατεστραμμένοι τομείς

Οι κατεστραμμένοι τομείς είναι πολύ μικρά κομμάτια του δίσκου που έχουν “χαλάσει”. Με άλλα λόγια, ο δίσκος δεν μπορεί ούτε να διαβάσει τι υπάρχει σ' αυτά τα κομμάτια, ούτε να γράψει κάτι άλλο επάνω.

Υπάρχουν δύο ειδών κατεστραμμένοι τομείς: αυτοί που προκλήθηκαν από προβλήματα του λογισμικού και αυτοί που προκλήθηκαν από φυσικές φθορές.

Σε περίπτωση φυσικής φθοράς του δίσκου, δεν υπάρχει τρόπος διόρθωσης. Σε περίπτωση προβλήματος του λογισμικού, ο έλεγχος δίσκου και η αποκατάσταση μπορεί να γίνει με τις μεθόδους που θα περιγράψουμε παρακάτω.

Οι κατεστραμμένοι τομείς δεν είναι άμεσος λόγος ανησυχίας, αν μιλάμε για μικρό νούμερο που μένει σταθερό για πολύ καιρό. Μπορεί ένας δίσκος με ελάχιστους κατεστραμμένους τομείς να συνεχίσει να λειτουργεί για χρόνια, χωρίς άλλα προβλήματα.

Σίγουρα βέβαια δεν είναι και ό,τι καλύτερο. Αν οι κατεστραμμένοι τομείς αυξηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, τότε είναι σοβαρή ένδειξη πιθανής αποτυχίας του δίσκου μας στο πολύ κοντινό μέλλον.

Έλεγχος SMART με το CrystalDiskInfo

Είτε αντιμετωπίζουμε κάποιο απ' τα παραπάνω συμπτώματα, είτε απλά θέλουμε να ελέγξουμε την υγεία του δίσκου μας, το CrystalDiskInfo είναι απ' τα καλύτερα δωρεάν προγράμματα γι' αυτή τη δουλειά.

Αφού κατεβάσουμε και τρέξουμε το πρόγραμμα, θα μας δώσει πληροφορίες για όλους τους δίσκους που έχουμε στο σύστημά μας.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το SMART, καθώς και για το πώς λειτουργεί ο έλεγχος δίσκου με το CrystalDiskInfo, επισκεφτείτε αυτόν τον αναλυτικό οδηγό.

Έλεγχος δίσκου μέσα από τα Windows

Ο έλεγχος δίσκου της Microsoft είναι μια υπηρεσία που προσφέρουν τα Windows από το ξεκίνημά τους ακόμα, και είναι χρήσιμη μέχρι και σήμερα.

Κατά τον έλεγχο, τα Windows σαρώνουν τον δίσκο που έχουμε επιλέξει. Ψάχνουν για τυχόν προβλήματα, όπως κατεστραμμένους τομείς ή αρχεία, και στην πορεία τα διορθώνουν.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει ο έλεγχος δίσκου μέσα από τα Windows.

Ένδειξη των Windows

Για αρχή, μπορούμε να δούμε από τον πίνακα ελέγχου αν είναι απαραίτητος ο έλεγχος.

Για να το κάνουμε αυτό, ανοίγουμε τον Πίνακα Ελέγχου πηγαίνοντας στην Έναρξη και πληκτρολογώντας “Πίνακας Ελέγχου”.

Έπειτα πηγαίνουμε στο “Σύστημα και Ασφάλεια”…

…και πατάμε “Ασφάλεια και συντήρηση”.

Εκεί κάνουμε κλικ στο βελάκι δίπλα απ' τη Συντήρηση…

…και κατεβαίνουμε κάτω για να δούμε την αναφορά των Windows. Αν όλα είναι εντάξει, η ένδειξη θα γράφει ότι “Όλες οι μονάδες δίσκου λειτουργούν σωστά”.

Αν κάτι δεν πάει καλά, προχωράμε κάνοντας χειροκίνητο έλεγχο στον δίσκο μας.

Χειροκίνητος έλεγχος δίσκου από τα Εργαλεία των Windows

Για να ξεκινήσουμε τον έλεγχο δίσκου, ανοίγουμε στην Εξερεύνηση των Windows και πηγαίνουμε στο “Αυτός ο υπολογιστής. Έπειτα κάνουμε δεξί κλικ στον δίσκο που μας ενδιαφέρει και πατάμε “Ιδιότητες”.

Από την καρτέλα “Εργαλεία” επιλέγουμε το κουμπί “Έλεγχος”.

Αν τα Windows δεν έχουν βρει κάποιο σφάλμα στη μονάδα δίσκου, θα μας ενημερώσουν ότι δε χρειάζεται ο έλεγχος δίσκου. Αν υπάρχει κάποιο σφάλμα, θα μας δώσουν την επιλογή να κάνουμε επιδιόρθωση.

Πατάμε στο κουμπί “Σάρωση μονάδας δίσκου” για να ξεκινήσει ο έλεγχος. Ανάλογα με το μέγεθος του δίσκου μας, αυτή η διαδικασία μπορεί να αργήσει.

Μετά από λίγη ώρα και όταν τελειώσει η σάρωση, εμφανίζονται τα αποτελέσματα.

Έλεγχος δίσκου μέσω γραμμής εντολών

Η ίδια διαδικασία μπορεί να γίνει και μέσω γραμμής εντολών. Για να το κάνουμε αυτό, χρειαζόμαστε ένα παράθυρο γραμμής εντολών με δικαιώματα διαχειριστή.

Έχοντας πατημένο το κουμπί των Windows από το πληκτρολόγιο, πατάμε ταυτόχρονα το πλήκτρο “X”. Θα ανοίξει ένα μενού με διάφορες επιλογές.

Εμείς κάνουμε κλικ στο “Γραμμή εντολών (Διαχειριστής)” και πατάμε “Ναι” στο παράθυρο διαλόγου που μας ρωτάει αν είμαστε σίγουροι.

Εκεί, πληκτρολογούμε την εντολή “chkdsk” ακολουθούμενη από το γράμμα του δίσκου που θέλουμε να ελέγξουμε και άνω-κάτω τελεία. Για παράδειγμα, αν θέλουμε ο έλεγχος δίσκου να γίνει στον C, γράφουμε “chkdsk C:” και πατάμε Enter.

Αφού τελειώσει ο έλεγχος δίσκου, θα εμφανιστούν τα αποτελέσματα.

Στην παραπάνω περίπτωση δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Αν ο έλεγχος δίσκου εντοπίσει κάποιο πρόβλημα, μπορούμε να κάνουμε επιδιόρθωση. Για να γίνει αυτό, πληκτρολογούμε την εντολή “chkdsk C: /f /x”.

Αν επιλέξουμε για έλεγχο τον δίσκο στον οποίον έχουμε το λειτουργικό μας σύστημα, τότε η γραμμή εντολών θα μας ζητήσει να κάνει τον έλεγχο στην επόμενη επανεκκίνηση. Γράφουμε “Y” και πατάμε Enter.

Στην επόμενη εκκίνηση του υπολογιστή μας, τα Windows θα ελέγξουν τον δίσκο για κατεστραμμένους τομείς και αρχεία, και θα πραγματοποιήσουν επιδιόρθωση.

Το πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι παίρνουμε πιο αναλυτικά αποτελέσματα για την κατάσταση του δίσκου, απ' ό,τι μέσα από τα Εργαλεία των Windows.

Έλεγχος δίσκου με το HDDScan

Εκτός από την ενσωματωμένη δυνατότητα των Windows, υπάρχουν και διάφορες εφαρμογές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βεβαιώσουμε τη σωστή λειτουργία του δίσκου μας.

Σε αυτόν τον οδηγό διαλέξαμε το HDDScan, που είναι μία δωρεάν εφαρμογή διάγνωσης προβλημάτων. Παρότι έχει το “HDD” στο όνομά της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιαδήποτε μονάδα αποθήκευσης (δίσκους SSD, HDD, φλασάκια USB, κτλ).

Για να κατεβάσουμε το πρόγραμμα, πηγαίνουμε στη σελίδα του, και πατάμε “Download”.

Αποσυμπιέζουμε τα περιεχόμενα του φακέλου που κατεβάσαμε στην τοποθεσία που θέλουμε. Το πρόγραμμα είναι portable, που σημαίνει ότι δε χρειάζεται εγκατάσταση.

Ανοίγουμε τον φάκελο που αποσυμπιέσαμε και εκτελούμε το αρχείο “HDDScan.exe”.

Έλεγχος ενδείξεων SMART

Στο κύριο παράθυρο του προγράμματος επιλέγουμε τον δίσκο που μας ενδιαφέρει να ελέγξουμε και πατάμε το κουμπί SMART.

Θα εμφανιστεί ένα παράθυρο με τις ενδείξεις SMART του δίσκου, παρόμοιο με αυτό που είδαμε στο CrystalDiskInfo.

Οι πράσινες ενδείξεις σημαίνουν ότι όλα είναι εντάξει, ενώ οι κίτρινες ενδείξεις είναι σημάδι ότι ο δίσκος ενδέχεται να αντιμετωπίζει προβλήματα. Αν υπάρχει κάποια κόκκινη ένδειξη, τότε καλό είναι να διερευνήσουμε περαιτέρω το πρόβλημα.

Εκτενής σάρωση του δίσκου

Πατώντας το μπλε κουμπί, θα εμφανιστεί ένα μενού με διάφορες επιλογές.

Κάνοντας κλικ στο “Surface Tests”, ανοίγει ένα επιπλέον παράθυρο. Εκεί μπορούμε να επιλέξουμε τι είδους έλεγχος δίσκου θα εκτελεστεί.

Έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε τέσσερις μετρήσεις, Verify, Read, Erase, και Butterfly Read.
Δεν υπάρχει λόγος να τρέξουμε και τα τέσσερα τεστ, αρκεί μόνο το Read. Αφού το επιλέξουμε από τη λίστα, πατάμε “Add Test” για να ξεκινήσει η μέτρηση.

Θα προστεθεί μια εργασία στον Test Manager της εφαρμογής. Κάνοντας διπλό κλικ πάνω της, μπορούμε να δούμε όλες τις λεπτομέρειες της μέτρησης, καθώς και το ποσοστό που έχει ολοκληρωθεί.

Μόλις τελειώσει ο έλεγχος δίσκου, μπορούμε να ερμηνεύσουμε τα αποτελέσματα.

Στην καρτέλα “Graph”, θα δούμε αναλυτικά τις ταχύτητες κάθε τομέα του δίσκου μας.

Σε γενικές γραμμές, μας ενδιαφέρει η γραμμή του διαγράμματος να είναι σχετικά ευθεία, χωρίς μεγάλα ανεβοκατεβάσματα.

Για μια πιο λεπτομερή ανάλυση, πηγαίνουμε στην καρτέλα “Map”.

Στο διάγραμμα που φαίνεται δεξιά, μπορούμε να δούμε αν ανιχνεύθηκαν τομείς του δίσκου που δεν ήταν προσπελάσιμοι.

Οι τομείς στις 50 αποχρώσεις του γκρι είναι αυτοί που έχουν φυσιολογικές μετρήσεις. Στη δοκιμή της εικόνας, ο δίσκος δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα.

Αν στο πράσινο ή στο πορτοκαλί είχαμε τιμές διαφορετικές του μηδενός, δε θα ήταν ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας.

Αν υπήρχαν τομείς με κόκκινο, τότε ο δίσκος μας δε θα ήταν και στην καλύτερη κατάσταση. Τέλος, με μπλε είναι μαρκαρισμένα τα τμήματα του δίσκου που έχουν καταστραφεί, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να πάρουμε backup… χθες.

Benchmark δίσκου με το CrystaDiskMark

Τα benchmarks χρησιμεύουν στο να μετρήσουμε την ταχύτητα ανάγνωσης και εγγραφής των δεδομένων στον δίσκο μας και να βεβαιώσουμε πως είναι σε φυσιολογικά πλαίσια.

Συνήθως, όταν αγοράζουμε μια καινούργια μονάδα αποθήκευσης(ειδικά αν είναι SSD), ο έλεγχος δίσκου θα μας βοηθήσει να βεβαιωθούμε ότι ο δίσκος μας έχει την απόδοση που πρέπει.

Από εκεί και πέρα, δε χρειάζεται να μετράμε την ταχύτητά του συνεχώς, γιατί τον επιβαρύνουμε χωρίς λόγο. Ειδικά αν ένας δίσκος είναι στα τελευταία του, ένα benchmark μπορεί να τον αποτελειώσει.

Ένα απ' τα καλύτερα προγράμματα μέτρησης της ταχύτητας ενός δίσκου είναι το CrystalDiskMark, από τους δημιουργούς του CrystalDiskInfo. Για να το κατεβάσουμε, επισκεπτόμαστε τη σελίδα του.

Διαθέτει φορητή (portable) έκδοση, η οποία τρέχει χωρίς να χρειάζεται εγκατάσταση, και την οποία προτιμήσαμε για τις ανάγκες αυτού του οδηγού. Κατεβάζουμε λοιπόν την έκδοση Standard Edition Portable, από το κουμπί που φαίνεται στην εικόνα.

Αποσυμπιέζουμε τα περιεχόμενα του φακέλου στην τοποθεσία που επιθυμούμε και τρέχουμε το “DiskMark32.exe”.

Από τη λίστα στα δεξιά, διαλέγουμε τον δίσκο που θέλουμε και πατάμε το κουμπί “All” για να ξεκινήσει η μέτρηση. Καλό είναι να μην κάνουμε καμία άλλη εργασία μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος δίσκου, για να είναι πιο ακριβή τα αποτελέσματα.

Όταν τελειώσει το πρόγραμμα, μας εμφανίζει τις ταχύτητες εγγραφής και ανάγνωσης του δίσκου μας σε διάφορες διαδικασίες.

Πολύ καλά ως εδώ, ο έλεγχος δίσκου τελείωσε, όμως τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα και πώς τα ερμηνεύουμε;

Όπως βλέπουμε, το CrystalDiskMark τρέχει τέσσερις διαφορετικές δοκιμές:

• Seq Q32T1 – Μεγάλες διεργασίες, γραμμικά κατά μήκος του δίσκου, και πολλές ταυτόχρονα.
• 4K Q32T1 – Μικρές διεργασίες, σε τυχαία τμήματα του δίσκου, και πολλές ταυτόχρονα.
• Seq – Μεγάλες διεργασίες γραμμικά κατά μήκος του δίσκου.
• 4K – Μικρές διεργασίες σε τυχαία κομμάτια του δίσκου.

Στους δίσκους HDD, οι ταχύτητες στις γραμμικές διεργασίες είναι συνήθως κατά πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι στις 4Κ. Οι τιμές Seq κυμαίνονται περίπου από 80MB/s μέχρι 150MB/s.

Στους SSD δίσκους, ανάλογα με το μοντέλο του καθενός, τα νούμερα ποικίλουν. Οι κατασκευαστές αναφέρουν τις ταχύτητες ανάγνωσης και εγγραφής κάθε δίσκου, οπότε μπορούμε να τις συγκρίνουμε με τις τιμές του CrystalDiskMark.

Πόσο υγιής είναι ο δίσκος σας;

Σε τι κατάσταση βρίσκετε ο δίσκος σας; Σας βοήθησε ο έλεγχος δίσκου με κάποιο απ' τα παραπάνω προγράμματα; Γράψτε μας στα σχόλια αν αντιμετωπίσατε κάποιο πρόβλημα ή αν έχετε περαιτέρω απορίες.