H ανωνυμία στο Internet είναι ένα θέμα αρκετά σύνθετο. Παρότι πολλές υπηρεσίες VPN φαντάζουν ως μια ιδανική λύση, στην πραγματικότητα καμία τους δεν μπορεί να εγγυηθεί την απόλυτη προστασία του απορρήτου μας. Στον σημερινό οδηγό θα δούμε τι είναι το δίκτυο Tor, πώς λειτουργεί μέσω του Tor Browser, ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του, καθώς και τους περιορισμούς και τα ενδεχόμενα ρίσκα στη χρήση και την ενεργή συμμετοχή μας.
Προτάσεις συνεργασίας
Τα νέα άρθρα του PCsteps
Γίνε VIP μέλος στο PCSteps
Τι είναι το Tor και πού χρησιμεύει
Στα μέσα της δεκαετίας του '90, το Ναυτικό των ΗΠΑ έψαχνε τρόπους για να μεταδώσει με ασφάλεια ευαίσθητες πληροφορίες. Ένας μαθηματικός και δύο επιστήμονες υπολογιστών από το Naval Research Lab επινόησαν ένα πρότζεκτ που ονομαζόταν “Onion Routing”.
Το project αφορούσε μια νέα τεχνολογία που μπορούσε να θωρακίσει το απόρρητο και τις ευαίσθητες πληροφορίες που διακινούνταν μέσω ίντερνετ.
Το όνομα προέρχεται από το γεγονός πως στο onion routing τα δεδομένα περνούν από πολλαπλά επίπεδα κρυπτογράφησης, όπως και το κρεμμύδι έχει πολλά εσωτερικά επίπεδα.
Αυτό, αλλά χωρίς τη μυρωδιά και τα δάκρυα.
Μέχρι το 2003, το “The Onion Routing Project”, γνωστό ευρέως ως TOR project από τα αρχικά της φράσης, ήταν πλέον στη διάθεση του κοινού, δημιουργώντας ένα μεγάλο δίκτυο χρηστών που ολοένα αυξανόταν.
Σήμερα, χιλιάδες εθελοντές σε όλο τον κόσμο συνδέουν τους υπολογιστές τους στο δίκτυο εικονικών σηράγγων (tunnels) του Tor, που επιτρέπουν τη βελτίωση του απόρρητου και της ασφάλειάς μας στο διαδίκτυο.
Το δίκτυο Tor απευθύνεται σε όλες τις κατηγορίες χρηστών: από απλούς χρήστες που θέλουν να προστατέψουν το απόρρητο και την ιδιωτικότητα τους, μέχρι επιχειρήσεις που θέλουν να μελετήσουν τον ανταγωνισμό ανώνυμα και να προστατέψουν τις επιχειρηματικές τους στρατηγικές από τρίτους.
Επιπλέον, θεωρείται ιδανικό για τους δημοσιογράφους που θέλουν να προστατέψουν την έρευνα και τις πηγές τους, και γενικά όσους προσπαθούν να ξεσκεπάσουν τη διαφθορά διατηρώντας την ανωνυμία τους.
Πώς λειτουργεί το δίκτυο Tor
Η λειτουργία του δικτύου Tor επικεντρώνεται στην προστασία του απορρήτου μας και χαρακτηρίζεται από δύο κύριες ιδιότητες.
Η πρώτη έχει να κάνει με τον πάροχο της σύνδεσης μας αλλά και οποιοδήποτε άλλο που παρακολουθεί τοπικά την σύνδεσή μας.
Χρησιμοποιώντας σωστά το δίκτυο Tor, κανείς δεν μπορεί να ανιχνεύσει τη δικτυακή μας δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων και διευθύνσεων των ιστοσελίδων που επισκεπτόμαστε.
Η δεύτερη αφορά τους διαχειριστές των ιστοσελίδων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούμε. Οποιοσδήποτε τις παρακολουθεί, θα βλέπει μια σύνδεση που προέρχεται από το δίκτυο Tor, αντί της πραγματικής μας διεύθυνσης ίντερνετ (IP). Δεν θα γνωρίζει ποιος είμαστε εκτός εάν εσκεμμένα το αποκαλύψουμε.
Σε ό,τι αφορά τα δεδομένα μας, το Tor διαχειρίζεται την κυκλοφορία τους μέσω τριών τυχαίων server, γνωστοί και ως κόμβοι (nodes) ή ρελέ (relay), προτού τα στείλει στον προορισμό.
Έτσι, καθώς το δίκτυο Tor στηρίζεται σε εθελοντές, χιλιάδες χρήστες από όλο τον κόσμο δέχονται να τρέχουν κόμβους του δικτύου στον υπολογιστή τους.
Υπάρχουν τρία είδη κόμβων που εκτελούνται για να λειτουργήσει το δίκτυο Tor. Όλοι τους είναι σημαντικοί, αλλά έχουν διαφορετικές τεχνικές απαιτήσεις και νομικές επιπτώσεις.
Guard – middle relay
Τα entry guard – middle relay, γνωστά και ως non-exit relay, χειρίζονται την πορεία της επισκεψιμότητας και γενικά της κυκλοφορίας μας στο ίντερνετ. Μπορεί να τα δημιουργήσει ο κάθε χρήστης στο σπίτι.
Αυτοί οι κόμβοι δεν είναι επιρρεπείς σε τυχόν κατάχρηση, καθώς εμφανίζονται στη δημόσια λίστα των relay. Επομένως, ενδέχεται να αποκλειστούν από ορισμένες υπηρεσίες που δεν κατανοούν πώς λειτουργεί το Tor, ή σκόπιμα θέλουν να λογοκρίνουν τους χρήστες τους.
Exit relay
Τα exit relay ή exit nodes – κόμβοι εξόδου – είναι ο τελικός κρίκος στην αλυσίδα του δικτύου Tor. Στην ουσία είναι η διεύθυνση IP από την οποία φαίνεται να προέρχεται η σύνδεσή μας.
Θεωρείται ως ο αδύναμος κρίκος του δικτύου Tor όπως θα δούμε στα μειονεκτήματα του. Η εκτέλεση του είναι ασφαλής μόνο όταν έχουμε μια αποκλειστική διεύθυνση IP σε μια επαγγελματική υλοποίηση, και ταυτόχρονα χρησιμοποιούμε έναν ISP που είναι φιλικός προς το Tor.
Bridge
Οι γέφυρες (bridges) δεν αναφέρονται δημόσια ως μέρος του δικτύου Tor. Πρόκειται για αναμεταδότες που βοηθούν στην παράκαμψη της λογοκρισίας, και είναι απαραίτητα εργαλεία σε χώρες που αποκλείουν τακτικά τις διευθύνσεις IP.
Θεωρούνται ως ο πιο ασφαλής κόμβος για χρήση στο σπίτι μας, μπορούμε να τις εγκαταστήσουμε στον Tor browser που αναφέρουμε στη συνέχεια, και γενικά να μας φανούν χρήσιμες σε συνδυασμό με άλλες υπηρεσίες.
Η θωράκιση του Tor
Καθώς υπάρχει ένα ξεχωριστό επίπεδο κρυπτογράφησης για καθένα από τα τρία ρελέ, κάποιος που παρακολουθεί τη σύνδεσή μας στο διαδίκτυο δεν μπορεί να τροποποιήσει ή να διαβάσει τι στέλνουμε στο δίκτυο Tor.
Έτσι, όταν θέλουμε να μπούμε σε μια σελίδα μέσω του δικτύου Tor, το αίτημά μας περνάει μέσα από τυχαίους κόμβους, κρυπτογραφημένο, φτάνει σε ένα κόμβο εξόδου, και από εκεί πηγαίνει στη σελίδα προορισμού. Η σελίδα προορισμού βλέπει μόνο τη διεύθυνση IP του exit node.
Με τον τρόπο αυτό, ούτε ο ISP, ούτε κάποιος άλλος μπορεί να συνδέσει την οικιακή μας διεύθυνση IP με τη σελίδα προορισμού. Ακόμα και όσοι τρέχουν τα relay δεν μπορούν να έχουν αυτή την πληροφόρηση, καθώς τα δεδομένα είναι κρυπτογραφημένα.
Στο παράδειγμα που μας δίνει η ίδια η σελίδα του Tor project, ο υπολογιστής της Alice θέλει να μπει στη σελίδα του Bob. Το αίτημα της Alice περνάει μέσα από δύο relay και βγαίνει από το exit node, που συνδέεται με τη σελίδα του Bob, και στο εξής περνούν από αυτό το κανάλι όλα τα δεδομένα ανάμεσα στην Alice και τη σελίδα.
Το μόνο κομμάτι που μπορεί να ανιχνευτεί (το κόκκινο βελάκι) είναι ανάμεσα στο exit node και την ιστοσελίδα του Bob. Αν η ιστοσελίδα του Bob υποστηρίζει HTTPS, τότε και το τελευταίο κομμάτι είναι κρυπτογραφημένο.
Το κανάλι αυτό θα χρησιμοποιείται μόνο για 10 λεπτά από τη στιγμή που γίνεται η πρώτη σύνδεση. Αν η Alice θελήσει αργότερα να μπει στο site π.χ. της Jane, αλλάζουν εντελώς τα relay και ο κόμβος εξόδου.
Πώς μπορώ να αξιοποιήσω το δίκτυο Tor ?
Ο καλύτερος, γρηγορότερος, και πιο ασφαλής τρόπος να αξιοποιήσει κανείς το δίκτυο Tor είναι με τον Tor Browser, τον οποίο μπορούμε να κατεβάσουμε δωρεάν.
Πρόκειται για μία τροποποιημένη έκδοση του Mozilla Firefox ανοικτού κώδικα που έχει ενσωματωμένες τις ιδανικές ρυθμίσεις και τα extension για το Tor.
Εκτός από τα Windows, το Tor project παρέχει εκδόσεις για Mac και Linux.
Επίσης, ο Brave browser ανοικτού κώδικα που έχουμε παρουσιάσει σε παλαιότερους οδηγούς, και ο οποίος εστιάζει στην προστασία της ιδιωτικής ζωής, προσφέρει την επιλογή της απλής δρομολόγησης μέσω του Tor όταν τον ανοίγουμε σε ένα ιδιωτικό παράθυρο.
Αμφότεροι οι browser, εκτός από τις κλασσικές μηχανές αναζήτησης (Google, Bing κ.λ.π), έχουν ρυθμίσει ως προεπιλογή την DuckDuckGo.
Επιπλέον, έχουν απενεργοποιημένα όλα τα plug-ins. Ταυτόχρονα, ενσωματώνουν και το extension HTTPS Everywhere, με το οποίο αν η σελίδα προορισμού μας υποστηρίζει το HTTPS, το επιλέγει αυτόματα.
Tor Browser
Όμως, πρέπει να αναφέρουμε ότι αν θέλουμε το μέγιστο των δυνατοτήτων που παρέχει το δίκτυο Tor, συνιστούμε να χρησιμοποιήσετε τον Tor Browser αντί για τον Brave Tor.
Ο λόγος είναι ότι έχει διαμορφωθεί εκ των προτέρων με τις ιδανικές ρυθμίσεις προστασίας απορρήτου σε σχέση με τον εναλλακτικό κλώνο του Chrome.
Επιπλέον, ο Tor Browser έχει σχεδιαστεί να αποτρέπει ιστοσελίδες από το να μας “ιχνηλατήσουν” ή να μας ταυτοποιήσουν με βάση τις ρυθμίσεις του browser.
Φυσικά, μόλις τον τρέξουμε κρύβει αμέσως την πραγματική μας IP με μια τυχαία από άλλη χώρα.
Από προεπιλογή, ο Tor Browser δεν διατηρεί ιστορικό περιήγησης. Τα cookies είναι έγκυρα μόνο για μια συνεδρία, μέχρι να κλείσει ο Tor Browser ή να ζητηθεί μια νέα ταυτότητα. Επίσης, η JavaScript είναι απενεργοποιημένη σε όλες τις μη HTTPS τοποθεσίες.
Η εγκατάσταση του Tor browser είναι απλή και δεν διαφέρει από τις αντίστοιχες των άλλων browser. Μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε και ως portable. Αρκεί να επιλέξουμε το USB stick όταν μας ρωτήσει πού θέλουμε να τον εγκαταστήσουμε.
Εκτέλεση για πρώτη φορά
Όταν εκτελούμε τον Tor Browser για πρώτη φορά, θα εμφανιστεί το παράθυρο ρυθμίσεων του δικτύου Tor. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε απευθείας στο δίκτυο Tor ή να ρυθμίσουμε τις παραμέτρους του Tor Browser για τη σύνδεσή μας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επιλογή “Connect” θα μας επιτρέψει να συνδεθούμε στο δίκτυο Tor χωρίς περαιτέρω ρυθμίσεις. Μόλις κάνουμε κλικ, θα εμφανιστεί μια γραμμή κατάστασης που δείχνει την πρόοδο της σύνδεσης του Tor.
Στο “Configure” πατάμε μόνο αν θέλουμε να αξιοποιήσουμε μια γέφυρα για να αποφύγουμε την αυστηρή λογοκρισία στο Tor, ή χρησιμοποιούμε ένα proxy για την σύνδεση μας.
Για παράδειγμα, μπορούμε να επιλέξουμε την ενσωματωμένη γέφυρα obfs4 που κάνει την κίνηση του Tor να μοιάζει τυχαία και είναι πολύ δύσκολο να μπλοκαριστεί. Από εκεί και μετά, ο Tor Browser θα μας βοηθήσει με αυτή τη ρύθμιση μέσα από μια σειρά επιλογών.
Σε γενικές γραμμές, μόλις ξεκινήσει ο Tor browser, η χρήση του δεν θα μας δυσκολέψει ιδιαίτερα. Μέσα από τις ρυθμίσεις του μπορούμε να εγκαταστήσουμε και το ελληνικό μενού αν το θέλουμε, καθώς το υποστηρίζει πλήρως.
Αν το επιθυμούμε, μπορούμε να δούμε περισσότερες πληροφορίες για την χρήση του Tor browser στην ειδική σελίδα του λογισμικού.
Πότε υπάρχει ρίσκο στη χρήση του Tor?
Παρότι υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιήσει κανείς το Tor και με τον ήδη υπάρχον browser του, σε αυτή την περίπτωση μειώνεται η ασφάλειά του. Για παράδειγμα, το Flash και άλλα browser plug-ins μπορούν να αποκαλύψουν την διεύθυνση IP μας.
Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι επισφαλής θεωρείται και η ενέργεια να χρησιμοποιήσουμε το δίκτυο Tor με εφαρμογές πέραν του Tor Browser.
Το 2011, μία ομάδα ερευνητών ασφαλείας κατέγραψαν τις διευθύνσεις IP 10.000 χρηστών που χρησιμοποιούσαν BitTorrent Clients μέσω του δικτύου Tor.
Επίσης, είναι γενικός κανόνας στο Tor να μην κατεβάζουμε αρχεία, όπως DOC και PDF και να τα ανοίγουμε με εξωτερικές εφαρμογές όπως το Word ή το Acrobat. Ο λόγος είναι ότι μπορεί να συνδεθούν στο Internet και να αποκαλύψουν την IP.
Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να σκαλίζουμε τις ρυθμίσεις του Tor Browser, ούτε να προσπαθήσουμε να μπούμε στο δίκτυο Tor με κάποιον άλλο browser, και σε καμία περίπτωση να μην προσπαθήσουμε να χρησιμοποιούμε τρίτες εφαρμογές με το δίκτυο Tor.
Σε γενικές γραμμές, για να αποφύγουμε οποιοδήποτε ρίσκο με την χρήση του δικτύου Tor, και κυρίως να αποφύγουμε τον μεγάλο κίνδυνο που καραδοκεί με τα Tor exit nodes που ακολουθούν, καλό είναι να πλοηγούμαστε μόνο σε κρυπτογραφημένες (HTTPS) σελίδες.
Υπάρχουν μειονεκτήματα στο δίκτυο Tor?
Καθώς το Tor είναι ένα εθελοντικό δίκτυο, η ταχύτητα μπορεί συχνά να αποτελεί πρόβλημα. Η επισκεψιμότητά μας μετακινείται από κόμβο σε κόμβο και είναι πολύ πιθανό να παρατηρήσουμε μεγαλύτερη απώλεια ταχύτητας από ό,τι με τα περισσότερα VPN.
Αυτό γίνεται ιδιαίτερα αισθητό εάν προσπαθήσουμε μέσω Tor να παρακολουθήσουμε ροές από πλατφόρμες streaming όπως το Netflix, ή να πραγματοποιήσουμε τηλεφωνικές κλήσεις voice-over-IP (VOIP), ή βιντεοκλήσεις με μια εφαρμογή όπως το Zoom.
Ως εκ τούτου, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η τεχνολογία του Tor δεν προορίζεται για να παρέχει απρόσκοπτη εμπειρία ήχου-βίντεο. Με άλλα λόγια, δεν είναι κατάλληλο για συνεχή χρήση.
O πιο αδύναμος κρίκος
Όπως αναφέραμε προηγουμένως, για να επισκεφτούμε τη σελίδα που θέλουμε, η κυκλοφορία μας περνάει πρώτα κρυπτογραφημένη από τους υπολογιστές που συμμετέχουν στο δίκτυο Tor (relay), και βγαίνει από έναν exit node. Η ιστοσελίδα προορισμού βλέπει μόνο την IP του κόμβου εξόδου.
Το πρόβλημα είναι πως αν η ιστοσελίδα του προορισμού δεν έχει υιοθετήσει το πρωτόκολλο HTTPS, ώστε να είναι κρυπτογραφημένο και το τελευταίο κομμάτι της πληροφορίας, ανάμεσα στο exit node και στην ιστοσελίδα, (τα κόκκινα βελάκια στην παραπάνω απεικόνιση), τότε το exit node μπορεί εν δυνάμει να παρακολουθήσει το traffic που περνάει από αυτό.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι συνδεόμαστε στο Google μέσω του Tor. Η κυκλοφορία μας διέρχεται από πολλά ρελέ, αλλά πρέπει τελικά να εξέλθει από το δίκτυο Tor και να συνδεθεί στους διακομιστές της Google.
Ο τελευταίος κόμβος, όπου η κυκλοφορία μας εξέρχεται από το δίκτυο Tor και εισέρχεται στο ανοιχτό διαδίκτυο, μπορεί να παρακολουθείται. Αυτός ο κόμβος είναι ο αδύναμος κρίκος που αναφέραμε προηγουμένως ως “exit relay”.
Εάν έχουμε πρόσβαση σε έναν κρυπτογραφημένο website (HTTPS) όπως ο λογαριασμός μας στο Gmail, δεν έχουμε πρόβλημα, αν και ο κόμβος εξόδου μπορεί να δει ότι συνδεόμαστε στο Gmail.
Όμως, όταν μπαίνουμε σε ένα μη κρυπτογραφημένο site, ο κόμβος εξόδου μπορεί ενδεχομένως να παρακολουθεί τη δραστηριότητά μας στο διαδίκτυο, όπως οι ιστοσελίδες που επισκεπτόμαστε, οι αναζητήσεις που κάνουμε, και τα μηνύματα που στέλνουμε.
Καθώς οι χρήστες πρέπει να συναινέσουν στην εκτέλεση των exit nodes, αυτό μπορεί να μας καταστήσει νομικά υπεύθυνους, αν μέσω του δικού μας υπολογιστή γίνει κάτι αξιόποινο.
Είναι λοιπόν πολύ πιθανό ορισμένες κυβερνήσεις να έχουν ορίσει υπολογιστές ως exit nodes και να ελέγχουν την κυκλοφορία που περνάει από αυτά, για να εντοπίσουν εγκληματίες, ή κάποια αυταρχικά καθεστώτα για να τιμωρήσουν πολιτικούς ακτιβιστές.
Λειτουργεί το δίκτυο Tor με ένα VPN?
Σε ορισμένες περιπτώσεις το δίκτυο Tor μπορεί να λειτουργήσει καλά με ένα VPN. Ωστόσο, χρειάζεται κάποια τεχνογνωσία για να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε τη σύνδεση του VPN, ώστε να λειτουργεί σε αρμονία με το Tor.
Εάν δεν το κάνουμε σωστά, θα διακινδυνεύσουμε να κάνουμε αμφότερες τις τεχνολογίες αναποτελεσματικές στην προστασία του απορρήτου μας.
Φυσικά, ένας επιτυχημένος συνδυασμός των δύο μπορεί να είναι χρήσιμος, αλλά θα επηρεάσει ακόμη περισσότερο την ταχύτητα της πλοήγησης μας.
Σε κάθε περίπτωση, το Tor θα προστατεύει την κυκλοφορία μας στο διαδίκτυο, και το VPN μπορεί να κρυπτογραφεί την κίνηση όλων των εφαρμογών μας που εκτελούνται online στη συσκευή μας στο παρασκήνιο.
Ποια είναι η γνώμη σας για το δίκτυο Tor?
Αν σας γεννήθηκαν απορίες ή θέλετε να μοιραστείτε την άποψη σας για το δίκτυο Tor και την χρήση του, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.
