Χωρητικότητα Σκληρού Δίσκου – Γιατί Είναι Λιγότερα Τα Gigabytes?

Το 1997, ένας δίσκος 2GΒ είχε πραγματική χωρητικότητα περίπου 1,86GB – μικρό το κακό, για 140MB χαμένα. Σήμερα, όμως, ένας δίσκος του ενός Terabyte είναι μόλις 931GB και η απώλεια είναι 69GB, 500 φορές μεγαλύτερη. Στον οδηγό θα δούμε γιατί διαφέρει τόσο η χωρητικότητα σκληρού δίσκου, γιατί είναι λιγότερα τα gigabytes, και γιατί το PC εμφανίζει λανθασμένη ποσότητα ελεύθερου χώρου.

Γιατί είναι μικρότερη η χωρητικότητα σκληρού δίσκου?

Όλοι γνωρίζουμε πως συχνά το προϊόν που διαφημίζεται δεν έχει καμία σχέση με το προϊόν που πωλείται. Όμως, θα περιμέναμε αυτό να μην ισχύει σε έναν σκληρό δίσκο που κατασκευάζεται με τεχνικές ακριβείας.

Εντούτοις, όταν αγοράζουμε μια καινούργια μονάδα αποθήκευσης 500GB, διαπιστώνουμε ότι η χωρητικότητα σκληρού δίσκου είναι τελικά 465GB. Ως εκ τούτου, μπορεί να αναρωτιόμαστε πού πήγαν όλα αυτά τα gigabyte.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ένας κατασκευαστής διαφημίζει χωρητικότητα σκληρού δίσκου ενός Terabyte, ενώ στην πραγματικότητα είναι λιγότερο.

Ο πιο βασικός λόγος που η πραγματική χωρητικότητα σκληρού δίσκου είναι χαμηλότερη από ό,τι περιμέναμε είναι ότι οι υπολογιστές και τα λειτουργικά συστήματα μετρούν τους αριθμούς διαφορετικά από τους ανθρώπους.

Ένα λειτουργικό σύστημα που βασίζεται σε Unix, όπως το macOS X ή το Linux, χρησιμοποιεί δεκαδικά bytes όταν αναφέρει την χωρητικότητα σκληρού δίσκου. Επομένως ένας SSD 480GB θα εμφανίζεται ως 480GB.

Από την άλλη, το λειτουργικό σύστημα των Windows χρησιμοποιεί δυαδικά bytes. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, αυτό σημαίνει 1.024 byte ανά Kilobyte, 1.024KB ανά Megabyte κ.λ.π.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένας SSD 480GB αναφέρεται από έναν υπολογιστή με Windows ως 447GB.

Σε μια μονάδα USB 8GB η διαφορά μεταξύ της διαφημιζόμενης χωρητικότητας και της πραγματικής χωρητικότητας είναι περίπου μισό gigabyte, ενώ στο παραπάνω παράδειγμά μας η διαφορά είναι πολύ αισθητή στα 33GB.

Όσο μεγαλύτεροι είναι οι αριθμοί, τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι αποκλίσεις. Όμως, το σημαντικότερο όλων είναι ότι αυτά τα GB δεν χάνονται.

Η σύγχυση με τους αριθμούς

Η πληροφορική χρησιμοποιεί τυπικά προθέματα τιμών, όπως “kilo” για χίλια, “mega” για εκατομμύριο, “giga” για δισεκατομμύριο, “tera” για τρισεκατομμύριο, κ.ο.κ.

Όσοι γνωρίζουμε το πώς λειτουργεί ο υπολογιστής, ξέρουμε για το δυαδικό σύστημα: Ο υπολογιστής αντιλαμβάνεται μόνο το 0 και το 1 (1=περνάει ρεύμα από ένα κύκλωμα, 0=δεν περνάει ρεύμα).

Κατά συνέπεια, τα περισσότερα μεγέθη στην τεχνολογία δεν εκφράζονται σαν δυνάμεις του 10 (10, 100, 1000), αλλά σαν δυνάμεις του 2 (2^0=1, 2^1=2, 2^2=4, 2^3=8, 16, 32, 64, 128, 256, 512, 1024, κ.λ.π).

Η σύγχυση δημιουργείται επειδή οι κατασκευαστές σκληρών δίσκων ανεβαίνουν κλίμακες χωρητικότητας με βάση τα πολλαπλάσια του 10, ενώ οι κατασκευαστές μνήμης RAM με βάση τα πολλαπλάσια του 2.

Έτσι, ένας κατασκευαστής σκληρών δίσκων θεωρεί πως 1 Kilobyte = 1000 bytes, 1 Megabyte = 1000 Kilobytes, 1 Gigabyte = 1000 Megabytes, 1 Terabyte = 1000 Gigabytes, κοκ.

Αντίθετα, ένας κατασκευαστής RAM θεωρεί πως 1 Kilobyte είναι 2^10=1024 bytes, 1 Megabyte = 1024 Kilobytes, 1 Gigabyte = 1024 Megabytes και πάει λέγοντας.

Τι σημαίνουν τα νούμερα στην πράξη

Έστω πως έχουμε έναν σκληρό δίσκο με χωρητικότητα 1.000.000.000.000 bytes.

Σύμφωνα με τον κατασκευαστή, η χωρητικότητα αυτού του δίσκου αντιστοιχεί σε 1.000.000.000 Kilobytes ή 1.000.000 Megabytes ή 1.000 Gigabytes ή αλλιώς 1 Terabyte.

Τα Windows, όμως, μετράνε τις κλίμακες μεγέθους με βάση τα πολλαπλάσια του 2, όπως και τη RAM. Και το κάνουν αυτό αυθαίρετα, χωρίς κάποιο καλό λόγο.

Έτσι, τα 1.000.000.000.000 bytes είναι 1.000.000.000.000/1024=976.562.500 Kilobytes. Τα 976.562.500 Kilobytes ισοδυναμούν με 976.562.500 /1024 = 953.674,32 Μegabytes περίπου.

Με την τελική διαίρεση με 1024 έχουμε το μαγικό νούμερο, τα 931,23 Gigabytes.

Όπως αναφέραμε, άλλα λειτουργικά συστήματα, όπως το macOS, μετρούν σωστά το 1GB ως ένα δισεκατομμύριο byte. Έτσι, η ίδια μονάδα δίσκου 250GB που είναι συνδεδεμένη σε Mac θα έδειχνε ότι η χωρητικότητα σκληρού δίσκου είναι αυτή που διαφημίζεται, δηλαδή 250GB.

Gigabyte vs Gibibyte

Αν πιστεύουμε πως η διαφορά στην ονομαστική και την πραγματική χωρητικότητα σκληρού δίσκου είναι απλά κάτι ενοχλητικό, υπάρχουν και χειρότερα.

Υπήρξαν αρκετοί άνθρωποι που ένιωσαν τόσο εξαπατημένοι από αυτή τη διαφορά. Το αποτέλεσμα ήταν να κάνουν μαζικές μηνύσεις στην Western Digital και τη Seagate.

Το πιο παράδοξο που εξηγεί εν μέρει την σύγχυση, είναι πως οι κατασκευαστές σκληρών δίσκων χρησιμοποιούν τη σωστή ορολογία όσον αφορά τα τα προθέματα Kilo, Mega, Giga, Tera, κ.λ.π.

Σε οποιαδήποτε άλλη μονάδα μέτρησης, τα προθέματα αυτά εκφράζουν δυνάμεις του 10 (πχ. Κιλοτόνοι, Μεγατόνοι, Γιγατόνοι, Κιλοβάτ, μεγαβάτ, Γιγαβάτ).

Ωστόσο, υπάρχει ένα άλλο πρόθεμα για τις δυνάμεις του δύο. Πρόκειται για το “kibi”. Ένα kibibyte (KiB) αντιπροσωπεύει 1.024 byte, σε αντίθεση με ένα kilobyte (KB) που αντιπροσωπεύει 1.000 byte.

Έτσι, για τις δυνάμεις του δύο τα ειδικά προθέματα είναι ως εξής:

• kibibyte (KiB)=2^10 bytes
• mebibyte (MiB) 2^20 bytes
• gibibyte (GiB) 2^30 bytes
• tebibyte (TiB) 2^40 bytes

Εντούτοις, αυτές οι ονομασίες δεν είναι γνωστές παρά από μια πολύ μικρή μειοψηφία.

Πάντως, προκειμένου να επιλυθεί αυτή η σύγχυση, η Διεθνής Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή (International Electrotechnical Commission) έχει δημοσιεύσει αυτά τα πρότυπα για τη μέτρηση δεδομένων σε δυαδικό σύστημα.

Τελικά, ποια είναι η αληθινή χωρητικότητα σκληρού δίσκου?

Ό,τι και αν γράφει το λειτουργικό σύστημα, η αλήθεια είναι πως 1.000.000.000.000 bytes είναι 1.000.000.000.000 bytes.

Είτε τα λέμε 1 Terabyte, είτε 931 Gigabyte, μπορούν να αποθηκεύσουν την ίδια ακριβώς μέγιστη πληροφορία, από τη στιγμή που και το μέγεθος των αρχείων εκφράζεται με τον ίδιο τρόπο (1GB=1024MB κ.λ.π).

Οπότε, αν έχουμε Windows, απλά το παίρνουμε απόφαση πως οι δίσκοι μας θα είναι πάντα μικρότεροι απ' όσο γράφει το κουτί. Μάλιστα, όσο μεγαλώνουν οι χωρητικότητες, τόσο θα μεγαλώνει και η “απώλεια”.

Αρκεί να σκεφτούμε πως αν και όταν κυκλοφορήσει ένας δίσκος του ενός Petabyte (ονομαστική) θα έχει χωρητικότητα 0,888 Petabytes (909 Terabytes).

Αν φτάσουμε να δούμε δίσκο του Yottabyte (2^80), τα 1.000.000.000.000.000.000.000.000 bytes θα είναι μόνο 0,827 Yottabytes (847 Zetabytes).

Σε κάθε περίπτωση, όμως, κάθε επόμενη κλίμακα μεγέθους δίσκου (πχ από Gigabyte σε Terabyte) θα χωράει 1000 φορές περισσότερα δεδομένα από την προηγούμενη.

Γιατί το PC εμφανίζει και λανθασμένη ποσότητα ελεύθερου χώρου?

Πιθανότατα θα έχουμε παρατηρήσει κάτι περίεργο σχετικά με τον ελεύθερο χώρο του σκληρού μας δίσκου. Αν κάνουμε δεξί κλικ στη μονάδα δίσκου C: στα Windows, θα δούμε έναν συγκεκριμένο χώρο που αναφέρεται ως “Δεσμευμένος χώρος”.

Ωστόσο, ενδέχεται να δούμε ότι η δεσμευμένη χωρητικότητα σκληρού δίσκου δεν ταιριάζει με αυτήν που χρησιμοποιούν τα αρχεία. Με άλλα λόγια, φαίνεται σαν να υπάρχουν και εδώ απώλειες.

Μπορούμε να δούμε αυτή την αναντιστοιχία αν επιλέξουμε όλα τα αρχεία στη μονάδα δίσκου C: και με δεξί κλικ πατήσουμε στις “Ιδιότητες”.

Αυτό οφείλεται στο ότι ορισμένοι τύποι αρχείων δεν εμφανίζονται στην Εξερεύνηση των Windows. Πρόκειται για τα λεγόμενα σκιώδη αντίγραφα (shadow copies).

Ο σκιώδης χώρος αποθήκευσης περιέχει σημεία επαναφοράς συστήματος, προηγούμενες εκδόσεις αρχείων, κ.α. Όλα αυτά μπορούν να μειώσουν δραστικά την χωρητικότητα σκληρού δίσκου.

Μπορούμε να δούμε τον ακριβή χώρο αποθήκευσης που χρησιμοποιούν τα σκιώδη αρχεία, εκτελώντας στο PowerShell ως διαχειριστές την ακόλουθη εντολή.

vssadmin list shadowstorage

Μπορώ να το διορθώσω?

Αν δούμε ότι τα σκιώδη αντίγραφα μας δεσμεύουν ικανό χώρο, αρχικά πληκτρολογούμε επαναφορά στην αναζήτηση των Windows. Κατόπιν, πατάμε στη “Δημιουργία σημείου επαναφοράς”.

Στη συνέχεια, πατάμε στη “Ρύθμιση παραμέτρων” και μειώνουμε τη μέγιστη χρήση.

Εσάς ποια είναι η γνώμη σας για τη χωρητικότητα σκληρού δίσκου?

Αν σας γεννήθηκαν απορίες ή θέλετε να μοιραστείτε την άποψη σας για την χωρητικότητα σκληρού δίσκου, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.