Πρόβλεψη Αποτυχίας Δίσκου Εγκαίρως: CrystalDiskInfo

Ο σκληρός δίσκος, HDD ή SSD, είναι το πιο σημαντικό υποσύστημα του υπολογιστή, καθώς περιέχει αναντικατάστατα δεδομένα. Δυστυχώς, το θέμα δεν είναι το “αν” θα αποτύχει ένας σκληρός δίσκος, αλλά το “πότε”. Tο CrystalDiskInfo μας προσφέρει μια στατιστική πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου, ώστε να προλάβουμε να αντιγράψουμε τα αρχεία μας.

–Read this post in English, on PCsteps.com—

Πώς λειτουργεί η πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου

Το χειρότερο με την αποτυχία ενός σκληρού δίσκου – πέρα του ότι θα χάσουμε αρχεία των οποίων δεν έχουμε backup – είναι ότι πολύ συχνά προκύπτει από το πουθενά.

Μερικές φορές ίσως να ακούσουμε περίεργους θορύβους από ένα σκληρό δίσκο HDD, σαν να κάνει “κλικ” ή έναν υπόκωφο ήχο σαν να “ζορίζεται”. Μπορεί επίσης να δούμε μηνύματα λάθους που αφορούν φακέλους ή αρχεία.

Τις περισσότερες φορές, πάντως, και ειδικά στους SSD που είναι εντελώς αθόρυβοι, δεν θα έχουμε καμία προειδοποίηση.

Τη μία στιγμή ο σκληρός θα λειτουργεί κανονικά, και στην επόμενη εκκίνηση θα δούμε μπλε οθόνη κατά την έναρξη των Windows, ή ακόμα χειρότερα ένα μήνυμα σαν το παρακάτω, που δείχνει πως δεν αναγνωρίζεται καθόλου ο δίσκος.

Ευτυχώς, υπάρχει ένα σύστημα για τη στατιστική πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου. Το όνομα του είναι Self-Monitoring, Analysis, και Reporting Technology (S.M.A.R.T.) και είναι ενσωματωμένο σε κάθε σκληρό δίσκο που κατασκευάστηκε τα τελευταία δέκα χρόνια.

Το πρωτόκολλο S.M.A.R.T. δημιουργήθηκε από τις IBM, Seagate, Quantum, Conner και Western Digital το 1995, βασισμένο σε ένα παλιότερο σύστημα της IBM.

Ο τρόπος που λειτουργεί είναι πως αναλύει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του σκληρού δίσκου, όπως τα σφάλματα ανάγνωσης, τους ανακατανεμημένους τομείς, τα σφάλματα αναζήτησης κλπ. Με βάση αυτά γίνεται μια στατιστική πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου.

Δυστυχώς, καμία έκδοση των Windows δεν έχει ενσωματωμένη τη δυνατότητα να διαβάσει τα δεδομένα του S.M.A.R.T., πιθανώς για λόγους αδειοδότησης.

Έτσι, χρειαζόμαστε ένα τρίτο πρόγραμμα για να μας εμφανίζει τα δεδομένα του S.M.A.R.T. και να παρέχει την πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου. Το CrystalDiskInfo είναι ένα από τα καλύτερα σχετικά προγράμματα.

Κατέβασμα και εγκατάσταση του CrystalDiskInfo

Θα βρούμε την τελευταία έκδοση του CrystalDiskInfo στο http://crystalmark.info/download/index-e.html

Είναι προτιμότερο να κατεβάσουμε την portable έκδοση, γιατί δεν χρειάζεται να εγκατασταθεί, μπορεί να τρέξει από ένα στικάκι, και επίσης δεν περιέχει εφαρμογές τρίτων, όπως η πλήρης έκδοση με installer.

Επίσης, η Standard Edition είναι αρκετή. Οι Shizuku Editions δεν παρέχουν επιπλέον πληροφορίες όσον αφορά την πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου, απλά έχουν διαφορετική εμφάνιση και περισσότερα Themes.

Όταν κατέβει το αρχείο .zip, πηγαίνουμε στην Εξαγωγή -> “Εξαγωγή όλων” των δεδομένων…

…και τρέχουμε την εφαρμογή DiskInfo. Την απλή, αν έχουμε 32bit Windows ή την x64 αν έχουμε 64bit.

Πως το CrystalDiskInfo κάνει την πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου

Την πρώτη φορά που θα τρέξουμε το πρόγραμμα, θα μας δείξει άμεσα την κατάσταση του S.M.A.R.T για όλους τους σκληρούς μας δίσκους.

Αν η κατάσταση υγείας είναι “Καλή”, είναι αρκετά πιθανό πως ο δίσκος δεν θα έχει πρόβλημα στο προσεχές μέλλον.

Στο κάτω μισό του κεντρικού παραθύρου θα δούμε τις 15 διαφορετικές μετρήσεις που λαμβάνει υπόψιν το CrystalDiskInfo, για την πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου.

Μερικά από αυτά είναι απλά στατιστικά όπως οι ώρες λειτουργίας, οι εκκινήσεις/διακοπές και οι κύκλοι λειτουργίας. Ορισμένες μετρήσεις όμως έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για την πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου, όπως οι ανακατανεμημένοι τομείς…

…ή τα σφάλματα ανάγνωσης.

Όπως καταλαβαίνετε, αν η κατάσταση υγείας είναι διαφορετική από την “Καλή”, υπάρχει πιθανότητα ο δίσκος μας να είναι στα τελευταία του.

Πως να διαβάσουμε και να ερμηνεύσουμε τα δεδομένα του CrystalDiskInfo

Ενώ η κατάσταση υγείας είναι ξεκάθαρη και είναι εύκολο να ερμηνευτεί, τα υπόλοιπα συγκεκριμένα δεδομένα είναι μάλλον δυσνόητα για έναν απλό χρήστη.

Αυτό, ωστόσο, μπορεί διορθωθεί εύκολα. Πρώτα πηγαίνουμε στο μενού Λειτουργίες ->Προχωρημένες λειτουργίες -> Τιμές επιλέγουμε 10[DEC].

Μετά από αυτό, αγνοούμε τελείως τις στήλες “Τρέχουσα τιμή”, “Χειρότερη τιμή”, και “Όριο”, και κοιτάμε μόνο τη στήλη “Τιμές”.

Στο παραπάνω παράδειγμα, ο αριθμός των ανακατανεμημένων τομέων είναι 0, όχι 200 ούτε 140.

Αντίστοιχα στον παρακάτω δίσκο, οι ανακατανεμημένοι τομείς είναι 5, όχι 100, ούτε 36.

Αυτό σημαίνει πως ο δεύτερος αυτός δίσκος είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση από τον πρώτο. Και αυτό παρ' ότι έχει 12.250 λιγότερες ώρες λειτουργίας.

Οι ανακατανεμημένοι τομείς είναι ένα από τα σοβαρότερα συμπτώματα που μπορεί να έχει ένας δίσκος.

Ουσιαστικά σημαίνει πως ένας τομέας (Sector) του δίσκου μεγέθους, με μέγεθος συνήθως 512 bytes έχει καταστραφεί οριστικά, και δεν μπορούν να εγγραφούν ή να αναγνωστούν δεδομένα από αυτόν. Έτσι το σύστημα έχει ανακατανέμει τη διεύθυνση του χαλασμένου τομέα σε ένα άλλο σημείο του δίσκου.

Ένας απλός τομέας από μόνος του δεν αποτελεί βέβαιη πρόβλεψη αποτυχίας δίσκου. Αν όμως οι τομείς αυξάνονται με τον καιρό, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό.

Εκτός από τους τομείς, θα πρέπει να έχουμε την προσοχή μας στις μετρήσεις σφάλματος, όπως τα Σφάλματα ανάγνωσης, Σφάλματα αναζήτησης, οι Επαναλήψεις περιστροφής κλπ.

Αν ο αριθμός είναι πάνω από το μηδέν, αλλά όχι αρκετά μεγάλος για να επηρεάσει την κατάσταση υγείας του σκληρού, θα πρέπει απλά να έχουμε το νου μας στο δίσκο.

Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι καλή ιδέα να τρέχουμε το CrystalDiskInfo μια ή δυο φορές την εβδομάδα για να δούμε αν υπάρξουν τυχόν αλλαγές προς το χειρότερο.

Θα πρέπει να πανικοβληθώ αν η κατάσταση υγείας είναι “Προσοχή” ή “Κακή”?

Πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι το CrystalDiskInfo δεν προβλέπει το μέλλον. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι στατιστικές προβλέψεις, βασισμένο στα δεδομένα του S.M.A.R.T.

Με άλλα λόγια, έχουν υπάρξει σκληροί με κατάσταση υγείας “Προσοχή” οι οποίοι συνέχισαν να λειτουργούν απρόσκοπτα για χρόνια, και σκληροί δίσκοι με “Καλή” κατάσταση υγείας που απέτυχαν την επόμενη μέρα.

Επομένως, δεν χρειάζεται να βιαστούμε να αντικαταστήσουμε έναν σκληρό δίσκο μόνο και μόνο επειδή έχει κατάσταση υγείας “Προσοχή”.

Από την άλλη μεριά, βέβαια, ένας δίσκος που έχει 4-5 ανακατανεμημένους τομείς και πολύ μεγάλους αριθμούς σφαλμάτων, καλό θα ήταν να αντικατασταθεί το συντομότερο.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να κρατήσουμε αντίγραφα ασφαλείας όλων των σημαντικών αρχείων. Κάτι που θα έπρεπε έτσι κι αλλιώς να κάνουμε σε κάθε σκληρό δίσκο, ακόμα και σε όσους έχουν “Καλή” κατάσταση υγείας.

Θυμηθείτε, δεδομένα που δεν τα έχουμε ανά πάσα στιγμή σε τουλάχιστον τρία διαφορετικά μέσα, είναι δεδομένα που δεν μας πειράζει να τα χάσουμε.

Αν ωστόσο η κατάσταση υγείας είναι “Προσοχή” ή “Κακή”, καλό είναι προληπτικά να κάνουμε μια πλήρη σάρωση του δίσκου, για να εντοπίσουμε τυχών βαθύτερα προβλήματα.

Σε μελλοντικό οδηγό θα καλύψουμε τις καλύτερες εφαρμογές για τον έλεγχο σκληρού δίσκου.

Μείνετε συντονισμένοι!