Όλοι έχουμε αναντικατάστατα αρχεία στον υπολογιστή μας, όπως μοναδικές φωτογραφίες, ή έγγραφα που δουλεύαμε μήνες. Ο μόνος τρόπος να μην τα χάσουμε, είναι να κρατάμε τακτικά backup. Γίνεται όμως να διατηρήσουμε συγκεκριμένα αρχεία άθικτα για δεκαετίες; Δείτε τα καλύτερα μέσα και μεθόδους για να διατηρούμε ένα απόλυτα ασφαλές backup.
Προτάσεις συνεργασίας
Τα νέα άρθρα του PCsteps
Γίνε VIP μέλος στο PCSteps
H σημασία λήψης αντιγράφων ασφαλείας
Όπως πιθανώς γνωρίζετε, κάθε λεπτό που χρησιμοποιούμε τον ηλεκτρονικό μας υπολογιστή, ο δίσκος του φθείρεται.
Στους μηχανικούς δίσκους HDD, η φθορά δημιουργείται λόγω τριβών στους βραχίονες των κεφαλών. Οι SSD φθείρονται επειδή υποστηρίζουν περιορισμένες εγγραφές σε κάθε τομέα του δίσκου, πριν αχρηστευθεί.
Ταυτόχρονα, μια τυχαία αστοχία υλικού μπορεί να καταστρέψει ένα δίσκο πολύ πριν την όποια φθορά. Το ίδιο και μια πτώση του υπολογιστή, ένα κακό τροφοδοτικό, ένα βραχυκύκλωμα στο δίκτυο του σπιτιού, μία πυρκαγιά, ή ένας κεραυνός.
Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας να λαμβάνουμε τακτικά αντίγραφα ασφαλείας. Μάλιστα, για αρχεία που δεν θέλουμε με κανένα τρόπο να χάσουμε, θα πρέπει να τα έχουμε ανά πάσα στιγμή σε τουλάχιστον τρία διαφορετικά μέσα.
Σε προηγούμενους οδηγούς έχουμε δει τις καλύτερες εφαρμογές για να κρατήσουμε backup, όπως οι AOMEI Backupper, EaseUS Todo Backup, και Macrium Reflect.
Εφαρμογές σαν αυτές όχι μόνο μας εξασφαλίζουν αντίγραφα των πιο σημαντικών μας αρχείων, αλλά και ολόκληρου του λειτουργικού συστήματος.
Επίσης, έχουμε γνωρίσει τις καλύτερες υπηρεσίες στο Internet για Online Backup, έτσι ώστε να έχουμε ασφαλή τα αρχεία μας, ότι και εάν συμβεί.
Η σημασία του μέσου για ένα ασφαλές backup
Μέχρι και πριν μερικά χρόνια, οι περισσότεροι από εμάς κρατούσαμε αντίγραφα ασφαλείας των δεδομένων μας σε CD και αργότερα σε DVD.
Έπειτα, με την πτώση της τιμής των αποθηκευτικών μέσων, η χρήση εξωτερικών δίσκων ή USB Stick διαδόθηκε περισσότερο. Τον τελευταίο καιρό μπήκαμε στην εποχή του Cloud Backup.
Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή του μέσου έχει θεμελιώδη σημασία για ένα όσο γίνεται πιο ασφαλές backup. Η κατάλληλη επιλογή εξαρτάται από τα δεδομένα που θέλουμε να διαφυλάξουμε, αλλά και με τον χρόνο που θέλουμε να παραμείνουν προσβάσιμα.
Πόσο αντέχουν τα πιο δημοφιλή μέσα αποθήκευσης
Όπως ξέρουμε, τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. Κάθε μέσο για την αποθήκευση δεδομένων έχει τα δικά του ισχυρά σημεία αλλά και τους δικούς του περιορισμούς.
Στον οδηγό αυτό, θα αναφέρουμε όλα τα διαθέσιμα μέσα αποθήκευσης, με τα υπέρ και τα κατά τους. Έτσι, μπορούμε να κάνουμε την καλύτερη επιλογή για ένα ασφαλές backup των αρχείων μας, που να κρατήσει όσο γίνεται περισσότερο.
Οπτικοί Δίσκοι
Οι οπτικοί δίσκοι είναι εμπορικά διαθέσιμοι από το 1980. Μετά από 30 χρόνια χρήσης, είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους καταστρέφονται, αλλά και να αναπτύξουμε υλικά τα οποία θα διαρκούν περισσότερο.
Για να κατανοήσουμε τι περιορίζει τη διάρκεια ζωής των οπτικών δίσκων, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως κατασκευάζονται.
Αυτό που όλοι οι οπτικοί δίσκοι έχουν κοινό είναι η παρουσία των τριών βασικών στρωμάτων:
- Ένα ανακλαστικό σώμα που αντανακλά το λέιζερ.
- Ένα στρώμα επικάλυψης που προστατεύει το ανακλαστικό στρώμα.
- Το πολυανθρακικό στρώμα όπου αποθηκεύονται τα δεδομένα.
Επιπλέον, οι επανεγγράψιμοι δίσκοι διαθέτουν ένα στρώμα χρωστικής μεταξύ του ανακλαστικού και προστατευτικού στρώματος.
Η όλη διαδικασία εγγραφής αλλά και διατήρησης των δεδομένων έχει να κάνει με τη μεταβολή των χημικών συστατικών του δίσκου.
Οι κοινοί οπτικοί δίσκοι, τα CDs/DVDs, έχουν μία μέση διάρκεια ζωής 20-30 χρόνια. Βέβαια, ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης αλλά και τις συνθήκες στις οποίες αποθηκεύονται, η διάρκεια ζωής τους μπορεί να μειωθεί δραματικά.
Ειδικά η υπεριώδης ακτινοβολία είναι θανάσιμη για τα δεδομένα των CD-R και DVD-R και RW. Αν τα αφήνουμε εκτεθειμένα στον ήλιο, σύντομα θα κάνουν μόνο για τα περιστέρια.
Οι πιο σύγχρονοι Blu-ray δίσκοι έχουν ακόμη μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.
Η Sony ισχυρίζεται ότι μπορεί να διατηρήσει τα δεδομένα των οπτικών της δίσκων – σε ειδικές εγκαταστάσεις – για πάνω από 100 χρόνια.
Ωστόσο, υπάρχουν και οπτικοί δίσκοι που είναι αναμφισβήτητα πιο ανθεκτικοί, και πιο εύχρηστοι από αυτούς που είναι διαδεδομένοι στην αγορά.
Οι οπτικοί δίσκοι BD-R HTL μπορούν να διαρκέσουν για 100 με 150 χρόνια σε ένα σχετικά ήπιο περιβάλλον.
Οι δίσκοι της Millenniatta M-Disc BD-R και DVD+R χρησιμοποιούν ένα ακόμα πιο σταθερό στρώμα, το οποίο είναι σχεδιασμένο να διατηρεί δεδομένα για 1000 χρόνια.
Να σημειώσουμε βέβαια ότι αυτό το τεράστιο προσδόκιμο ζωής είναι θεωρητικό. Όμως, οι δοκιμές που πραγματοποιούνται έχουν πολύ αυστηρά πρότυπα και εκτελούνται από την κυβέρνηση της Γαλλίας και το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό.
Γενικά οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διάρκεια ζωής ενός οπτικού δίσκου και ταυτόχρονα τα δεδομένα που βρίσκονται αποθηκευμένα σε αυτούς είναι:
- Ο τύπος του δίσκου.
- Η ποιότητα κατασκευής.
- Η κατάσταση του δίσκου πριν την εγγραφή.
- Το πόσο καλό είναι το recorder.
- Ο χειρισμός και η συντήρηση.
- Οι περιβαλλοντικές συνθήκες.
Χωρητικότητες των οπτικών δίσκων
Οι χωρητικότητες των οπτικών δίσκων ποικίλουν. Τα απλά CD έχουν γενικά χωρητικότητα 650-700MB. Τα DVD κυκλοφορούν σε εκδόσεις των 4,7GB και 8,5GB για τα dual layer. Θα βρούμε Blu-Ray σε 25GB, 50GB και 100GB.
Fun fact: Οι δίσκοι των 100GB κοστίζουν πάνω από 17 ευρώ ο ένας.
Ειδικά τα Blu-ray διαθέτουν αρκετή χωρητικότητα για να δημιουργήσει και να διαχειριστεί κανείς ένα μακροπρόθεσμα ασφαλές backup. Εγγράφονται όμως σχετικά αργά σε σχέση με άλλα αποθηκευτικά μέσα.
Εάν ανησυχείτε ότι οι οπτικοί δίσκοι αρχίζουν να εξαφανίζονται από το προσκήνιο, δεν χρειάζεται. Υπάρχει ακόμα ισχυρή παρουσία τους τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες.
Αξίζει να πούμε ότι ακόμα και το Facebook χρησιμοποιεί ειδικό κέντρο δεδομένων για ασφαλές backup με οπτικούς δίσκους Blu-Ray.
Μηχανικοί Δίσκοι (HDD)
Οι κλασσικοί μηχανικοί σκληροί δίσκοι είναι το πιο διαδεδομένο μέσο για backup.
Είναι αρκετά γρηγορότεροι σε σχέση με τους οπτικούς δίσκους. Επίσης, γενικά είναι αξιόπιστοι για βραχυπρόθεσμη αποθήκευση δεδομένων. Τέλος, έχουν μακράν το χαμηλότερο κόστος ανά gigabyte δεδομένων.
Εάν δεν τους λειτουργούμε συχνά και τους αποθηκεύουμε σε ασφαλές περιβάλλον, μπορούν να διατηρήσουν τις μαγνητικές τους ιδιότητες – και συνεπώς τα δεδομένα μας – μια ή ακόμα και δύο δεκαετίες
Σε συνεχή χρήση, οι μηχανικές καταπονήσεις συντομεύουν τη διάρκεια ζωής ενός δίσκου συνήθως από τρία έως πέντε έτη.
Για μακροχρόνια διατήρηση των αποθηκευμένων δεδομένων στους σκληρούς δίσκους θα πρέπει να ακολουθούμε κάποιους κανόνες.
Οι τεχνικοί συνιστούν να ανανεώνουμε, δηλαδή να ξαναγράφουμε τα δεδομένα στους δίσκους κάθε δύο ή τρία χρόνια.
Αντί να το κάνουμε χειροκίνητα, υπάρχει μία δωρεάν εφαρμογή για αυτή ακριβώς τη δουλειά. Η εφαρμογή ονομάζεται DiskFresh και θα τη βρούμε στη σελίδα: http://www.puransoftware.com/DiskFresh.html
Η εγκατάσταση του είναι ιδιαίτερα απλή χωρίς να υπάρχει κάτι που θα μας δυσκολέψει.
Το ίδιο λιτό είναι και το περιβάλλον της εφαρμογής. Απλά επιλέγουμε το δίσκο που μας ενδιαφέρει, πατάμε “Refresh Selected” και περιμένουμε.
Επίσης πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και το περιβάλλον στο οποίο αποθηκεύουμε το σκληρό μας δίσκο. Υψηλές θερμοκρασίες, κραδασμοί, υγρασία, και ισχυρά μαγνητικά πεδία μπορεί να μειώσουν δραματικά το χρόνο παραμονής των δεδομένων μας.
Η μακροπρόθεσμη διατήρηση δεδομένων στους σκληρούς δίσκους είναι εφικτή. Όμως απαιτεί περιοδική συντήρηση και ιδανικές συνθήκες. Συνεπώς δεν μπορούμε να πούμε ότι αποτελούν το ιδανικότερο μέσο για ασφαλές backup.
Εάν παρ' όλα αυτά θέλουμε να διατηρούμε εκεί τα πολύτιμα δεδομένα μας, καλό θα είναι να τους αποθηκεύουμε σε ζεύγη, με κάθε ένα να περιέχει αντίγραφο των ίδιων δεδομένων.
SSD / Μνήμες Flash
Οι δίσκοι νέας τεχνολογίας solid state είναι πολύ πιο γρήγοροι και ανθεκτικοί σε σχέση με τους μηχανικούς δίσκους. Όμως υστερούν σε θέματα διατήρησης των δεδομένων.
Αυτή τη στιγμή ο τύπος μνήμης που χρησιμοποιούν οι SSD, NAND, δεν είναι σε θέση για να διατηρήσει δεδομένα για πάνω από μία δεκαετία.
Το ίδιο ισχύει και για τα γνωστά σε όλους μας φλασάκια USB. Μάλιστα, τα USB Sticks χρησιμοποιούν κατώτερης ποιότητας μνήμες NAND, με αποτέλεσμα τα δεδομένα να έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής.
Η λειτουργία των SSD είναι τελείως διαφορετική από αυτή των μηχανικών δίσκων. Τα ηλεκτρόνια που αποθηκεύονται στις κυψέλες, διαρρέουν με το πέρασμα του χρόνου. Συνεπώς τα δεδομένα αρχίζουν και αλλοιώνονται.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που εταιρίες Backup δεν τους χρησιμοποιούν για διατήρηση αντιγράφων ασφαλείας.
Η τεχνολογία αυτή τη στιγμή είναι αρκετά νέα, συνεπώς ακόμα δεν είμαστε βέβαιοι για το κατά πόσο μπορούν να διατηρήσουν ανέπαφα τα δεδομένα μας.
Μαγνητικές ταινίες
Οι μαγνητικές ταινίες εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από επιχειρήσεις για ασφαλές backup. Είναι διαθέσιμες σε πολύ μεγάλες χωρητικότητες.
Αυτή τη στιγμή η μέγιστη χωρητικότητα μαγνητικής ταινίας από τη Sony φτάνει τα 185 TB.
Αν και είναι αρκετά εύκολη η αποθήκευση τους, καθώς είναι αφαιρούμενα μέσα, παρουσιάζουν αρκετά μειονεκτήματα.
Είναι αρκετά εύθραυστες και ευαίσθητες από τα μαγνητικά πεδία. Επειδή η αποθήκευση των δεδομένων γίνεται διαδοχικά, η τυχαία ανάκτηση είναι πολύ αργή. Επίσης, είναι ιδιαίτερα ακριβή μέθοδος για backup.
Με την πάροδο του χρόνου τα υλικά τους αρχίζουν να φθείρονται και οι μαγνητικές τους ιδιότητες εξασθενούν. Tο ποσοστό αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα υλικά που χρησιμοποιούνται.
Για όλους αυτούς τους λόγους αλλά επειδή κυρίως είναι ιδιαίτερα ακριβές, οι μαγνητικές ταινίες δεν συνιστώνται για οικιακή χρήση.
Cloud αποθηκευτικός χώρος
Θεωρητικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσοι επιλέγουν online αποθηκευτικό χώρο, έχουν εξασφαλίσει τα δεδομένα τους.
Είναι εξαιρετικά εύκολο, βολικό, και υπάρχουν δωρεάν αλλά και μερικές πολύ φθηνές online υπηρεσίες αποθήκευσης.
Ωστόσο, υπάρχουν μειονεκτήματα. Πρώτα απ ‘όλα, τα δεδομένα μας είναι ασφαλή στο “σύννεφο” όσο ασφαλής είναι και η υπηρεσία που τα φιλοξενεί.
Στην πραγματικότητα τα δεδομένα είναι αποθηκευμένα σε άλλα αποθηκευτικά μέσα, τα οποία είναι εξίσου ευάλωτα.
Ο δωρεάν αποθηκευτικός χώρος είναι περιορισμένος, ενώ σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει η σιγουριά ότι τα δεδομένα μας θα είναι εκεί για πάντα.
Οι μηνιαίες χρεώσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορεί να είναι τελικά ιδιαίτερα ακριβές.
Επίσης, η ταχύτητα και η διαθεσιμότητα είναι περιορισμένη, λόγω της σημαντικά χαμηλότερης ταχύτητας του upload από το Download, τόσο με τη σύνδεση ADSL όσο και με τη VDSL.
Φυσικά, όταν δεν έχουμε σύνδεση στο Internet ή η υπηρεσία είναι offline, τα δεδομένα μας δεν είναι προσβάσιμα.
Τέλος, υπάρχουν ανησυχίες που αφορούν την προστασία της ιδιωτικής μας ζωής και ασφάλειας.
Ιδανικά, λοιπόν, ο Online αποθηκευτικός χώρος είναι εδώ για να συμπληρώνει τον ήδη υπάρχον φυσικό. Έτσι, αν χάσουμε το τοπικό backup, το cloud αποτελεί την εναλλακτική. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να είναι το μοναδικό μας backup.
Η μέθοδος για το πιο ασφαλές backup
Είδαμε λοιπόν όλα τα μέσα με τα οποία μπορούμε να αποθηκεύσουμε τα δεδομένα μας. Αυτή είναι η μέθοδος που προτείνουμε για το πιο ασφαλές backup. Σε λογικά πλαίσια, πάντα.
Επιλέγουμε μόνο τα πραγματικά χρήσιμα
Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κατανοήσουμε, είναι ότι δεν είναι όλα τα δεδομένα μας χρήσιμα. Για παράδειγμα, άχρηστοι installer προγραμμάτων, ταινίες και σειρές που δεν πρόκειται ποτέ να ξαναδούμε, θα πρέπει να απορρίπτονται.
Δεν χρειάζεται να μαζεύουμε όλη τη σαβούρα του διαδικτύου και μετά να ξοδεύουμε κόπο και χρήμα για να την αποθηκεύσουμε κάπου και να την ξεχάσουμε. Φροντίζουμε να εξασφαλίζουμε μονάχα ότι έχει σημασία, όπως μοναδικές φωτογραφίες ή σπάνιο υλικό.
Ένα ίσον κανένα, δύο ίσον κανένα
Το δεύτερο και πολύ σημαντικό στοιχείο, το οποίο έχει αναφερθεί και σε προηγούμενους οδηγούς, είναι ο κανόνας των τριών σημείων.
Φροντίζουμε πάντα τα σημαντικά μας αρχεία να τα αποθηκεύουμε σε διαφορετικά σημεία. Φυσικά δεν εννοούμε σε τρεις διαφορετικούς δίσκους στο συρτάρι. Τα τρία διαφορετικά αντίγραφα θα πρέπει να είναι σε διαφορετικά μέρη και μέσα αποθήκευσης.
Για παράδειγμα, μπορούμε να έχουμε ένα στον εξωτερικό σκληρό δίσκο στο σπίτι, ένα αντίγραφο σε μία υπηρεσία cloud, και το τρίτο σε δύο Blu-Ray κάτω από το στρώμα της γιαγιάς.
Έτσι σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή ατυχήματος, θα είμαστε εξασφαλισμένοι.
Συμβατότητα αρχείων
Ο τρίτος κανόνας αφορά τον τύπο αρχείων που θα αποθηκεύουμε, καθώς επίσης και το format των μέσων που θα φιλοξενήσουν τα αρχεία.
Θα πρέπει τα δεδομένα μας να είναι σε τέτοια μορφή η οποία θα είναι ευανάγνωστη και στο μέλλον.
Για παράδειγμα, τα έγγραφα μας καλό θα είναι να τα έχουμε σε μορφή PDF ή κάποιου γνωστού κειμενογράφου, έτσι ώστε να μην ψάχνουμε στο μέλλον κάποιο εξειδικευμένο πρόγραμμα για να τα ανοίξουμε.
Επίσης, χρησιμοποιούμε ένα σύστημα αρχείων ή μορφή που γνωρίζουμε ότι θα είναι αναγνώσιμο στο μέλλον (π.χ. NTFS, FAT, κ.α.). Για τα συμπιεσμένα αρχεία επιλέγουμε τη συμπίεση τύπου ZIP.
Προσοχή με την κρυπτογράφηση
Η κρυπτογράφηση δεδομένων μπορεί να προστατέψει τα πιο ευαίσθητα από τα προσωπικά αρχεία μας. Όμως η χρήση της θέλει μεγάλη προσοχή, και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κρυπτογραφήσουμε τα πάντα.
Οι κωδικοί χάνονται και ξεχνιούνται εύκολα. Αν μας τύχει κάτι τέτοιο, τα δεδομένα μας μπορεί να είναι εντελώς αδύνατον να ανακτηθούν.
Σωστή οργάνωση και ταξινόμηση
Φροντίζουμε να ταξινομούμε τα δεδομένα μας όσο μπορούμε καλύτερα, όχι να τα έχουμε όλα χύμα σε ένα φάκελο.
Έτσι όταν θα χρειαστεί να αναζητήσουμε κάτι να το κάνουμε με ευκολία. Αυτός είναι ο πέμπτος κανόνας.
Φυλάσσεται σε μέρος σκιερό και δροσερό
Ο έκτος κανόνας αφορά τις συνθήκες αποθήκευσης των δεδομένων. Φροντίζουμε να φυλάμε τα φυσικά αποθηκευτικά μας στο καλύτερο σημείο του χώρου μας, μακριά από υψηλές θερμοκρασίες και υγρασία.
Τακτική συντήρηση
Ο τελευταίος κανόνας αφορά την συντήρηση των μέσων αποθήκευσης. Ανά δύο περίπου χρόνια κάνουμε ένα φρεσκάρισμα στα δεδομένα των εξωτερικών μας δίσκων και ελέγχουμε τη “ζωή τους”.
Επίσης ανανεώνουμε τα μέσα τα οποία νομίζουμε ότι έχουν φθαρεί με το πέρασμα του χρόνου.
Παραμένουμε μέσα στα πράγματα
Σε κάθε περίπτωση φροντίζουμε να ακολουθούμε τις τεχνολογικές εξελίξεις και να ενημερωνόμαστε. Νέα μέσα, ανθεκτικότερα στο χρόνο και με μεγαλύτερες χωρητικότητες θα εμφανιστούν στο άμεσο μέλλον.
Αυτή τη στιγμή η εταιρεία σκληρών δίσκων Seagate ανακοίνωσε ένα νέο μοντέλο ssd δίσκου με χωρητικότητα 60 TB. Και δεν αποκλείεται επόμενες γενιές οπτικών δίσκων να ξεπεράσουν το φράγμα του Terabyte
Ξεκινήστε Backup άμεσα, έτσι ώστε να εξασφαλίσετε την ψηφιακή σας κληρονομιά.
Ποιο ή ποια μέσα χρησιμοποιείτε για το ασφαλές backup των δεδομένων σας?
Εσείς πιστεύετε πως χρειάζονται τα έξτρα βήματα για ένα απόλυτα ασφαλές backup? Ή θεωρείτε πως είναι αρκετό να τα έχετε σε ένα απλό φλασάκι και στο cloud? Έχετε να συμπληρώσετε κάτι όσον αφορά το πιο ασφαλές backup? Γράψτε μας στα σχόλια.
